مجوز کریتیو کامنز [۱] یا CC مجوزی است که شما را برای به اشتراک گذاشتن، کپی کردن و انتشار دادن اثر و تغییر و ترکیب آن با آثار دیگر مجاز می‌نماید البته به شرطی که آن را به مؤلف اصلی اثر ارجاع دهید و مجوز دهنده نیز نمی‌تواند آزادی شما را تا زمانی که از شرایط مجوز پیروی می‌نمایید محدود و لغو نماید. مضافاً این که چنانچه تغییری در اثر ایجاد نمودید باید به تغییر مورد نظر اشاره نمایید و همچنین نمی‌توانید برای اهداف تجاری از آن استفاده کنید. برای نمونه نسخه‌ای از کریتیو کامنز وجود دارد که CC-SA است در این جا SA مخفف Share Alike است، بدین معنی است که چنانچه فرد تغییری در اثر ایجاد نمود باید به آن اشاره نماید، نسخه‌هایی دیگر از کریتیو کامنز به نام CC۰ وجود دارد که فاقد هر گونه محدودیت حتی محدودت تجاری یا NC (Not Commercial) است.
اما سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا مجوز کریتیو کامنز برای نرم افزار نیز توصیه می‌شود؟
طبق عقیده‌ی برخی اگرچه ایده‌ی اصلی کریتیو کامنز یعنی ارائه‌ی کپی رایت آزاد از جنبش نرم افزار آزاد الهام گرفته است اما استفاده از مجوزهایش برای نرم افزار توصیه نمی‌شود. به عبارت دیگر مجوز کریتیو کامنز تمام آثار تحت کپی رایت از جمله کتاب، نمایشنامه، فیلم، موسیقی، مقالات، عکس‌ها، وبلاگ‌ها و وبسایت ها را شامل می‌شود اما اسمی از نرم افزار به میان آورده نشده است. به اعتقاد بسیاری مجوزهایی که توسط بنیاد نرم افزار آزاد ارائه شده‌اند بهترین مجوزها و بهترین جایگزین برای مجوزهایی مانند کریتیو کامنز می‌باشند. مجوزهای مرتبط با نرم افزار که بنیاد نرم افزار آزاد طراحی کرده است برخلاف مجوزهای کریتیو کامنز که کلی هستند به طور خاص برای استفاده با نرم افزار طراحی شده‌اند. نکته‌ی حائز اهمیت دیگر این که مجوزهای کریتیو کامنز با GPL یا همان پروانه‌ی عمومی همگانی گنو که رایج‌ترین مجوز نرم افزارهای آزاد است سازگار نیستند. (علاوه بر گنو، گنو آل جی پی آل و مجوز ام آی تی از رایج‌ترین مجوزهای نرم افزارهای آزاد هستند)
وبسایت اصلی کریتیو کامنز نیز استفاده از این مجوز را برای نرم افزار توصیه نمی‌نماید و افراد را به استفاده از مجوزهای ایجاد شده توسط بنیاد نرم افزار آزاد و اپن سو رس تشویق می‌نماید و اضافه می‌نماید مجوز کریتیو کامنز شروط خاص در خصوص توزیع کد منبع را که برای تضمین استفاده‌ی مجدد رایگان و اصلاح نرم افزار مورد نیاز است را شامل نمی‌شود که این امری بسیار مهم است.
اما در خصوص نسخه‌ای دیگر از کریتیو کامنز یعنی کریتیو کامنز صفر این وبسایت ایده‌ی دیگری دارد. توسعه‌ی کریتیو کامنز صفر یا زیرو در سال ۲۰۰۷ آغاز شد و این ابزار در سال ۲۰۰۹ منتشر شد. در سال ۲۰۱۱ بنیاد نرم افزار آزاد کریتیو کامنز زیرو را به مجوزهای نرم افزار آزاد خود اضافه نمود و در حال حاضر آن را به عنوان روش ارجح انتشار نرم افزار در حوزه‌ی عمومی پیشنهاد می‌کند. در فوریه‌ی سال ۲۰۱۲ کریتیو کامنز زیرو برای تصویب به بنیاد اوپن سورس تسلیم شد ولی بنا به مشکلاتی رد شد. کمیته‌ی بررسی مجوز [۲] در نهاد اوپن سورس نیز به صراحت اعلام کرد که قادر به رسیدن یک اجماع در خصوص پذیرش کریتیو کامنز زیرو نیست.
شخصی که یک اثر را با مجوز کریتیو کامنز صفر مربوط سازد اثر را به مالکیت عمومی اختصاص می‌دهد و از همه‌ی حقوقش در سراسر دنیا چشم پوشی می‌کند و همه‌ی حقوق خود شامل حق تکثیر و همه‌ی حقوق مجاور و مرتبطش را اختصاص می‌دهد. بدین ترتیب افراد می‌توانند آن را تغییر دهند، توزیع کنند و نمایش دهند و حتی برای اهداف تجاری از آن استفاده نمایند و همچنین شخصی که یک اثر را با این سند مربوط ساخته است می‌تواند تا جایی که قانون به او اجازه داده است مسئولیت استفاده از اثر را رد نماید. وبسایت کریتیو کامنز به صراحت این مجوز را با نرم افزار هماهنگ می‌داند و آن را برای نرم افزارها پیشنهاد می‌نماید اما نهاد اپن سورس برخلاف بنیاد کریتیو کامنز و بنیاد نرم افزار آزاد کریتیو کامنز را به هیچ شکلی و هیچ نسخه‌ای از آن را برای نرم افزار مناسب ندانسته است و همچنان اختلاف نظرها در این خصوص ادامه دارد تا جایی که عملاً طبق آماری که وبسایت اپن سورس ارائه داده است از این مجوز کمترین سایر مجوزهای فوق الذکر استفاده می‌شود.
منابع:
CreativeCommons.org
OpenSource.org
[۱] Creative Commons [۲]. License Review Committee