آیا می‌خواهید به دیگران اجازه استفاده و بازنشر عکس‌هایی که گرفته‌اید را بدهید اما نمی‌خواهید شرکتها اجازه فروش آنها را داشته‌باشند؟
آیا در پی دسترسی به محتوای کلاس‌های درس بهترین دانشگاه‌‌های دنیا هستید؟
آیا می‌خواهید خوانندگان وبلاگتان مطالب شما را هم‌خوان کنند اما لااقل ملزم به رعایت حق نام شما بر نوشته‌هایتان باشند؟
آیا به دنبال آهنگی هستید که بتوانید بدون پرداخت حق تالیف آن را به شکل جدیدی تنظیم کرده و ارائه کنید؟
اگر پاسختان به یکی از سوالات بالا مثبت است یا به جای علامت معروف C در یک دایره که نشان میدهد «کلیه حقوق برای مولف محفوظ است»، دو حرف C را در یک دایره دیده‌اید و چیزی درباره آن نمی‌دانید، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب در مورد creative commons یا مشترکات مبتکرانه را تا انتها بخوانید.
ایده دسترسی جهانی به منابع علمی، آموزشی و فرهنگی از طریق توسعه و فراگیر شدن شبکه جهانی اینترنت میسر شده‌است اما نظام‌های حقوقی و اجتماعی ما به سادگی مجوز عملی شدن این ایده را نخواهند داد. نظام حمایتی کپیرایت مدت‌ها پیش از ظهور اینترنت شکل گرفته‌است. مطابق اصول نظام کپیرایت تقریبا تمام کارهایی که در اینترنت انجام می‌دهیم از بازنشر یک مطلب گرفته تا بارگذاری آن روی یک وبسایت و یا اصلاح و ویرایش کدهای یک برنامه رایانهای همگی نیازمند کسب اجازه قبلی از پدیدآورنده اثر هستند. برای نیل به چشم‌انداز دسترسی جهانی به منابع موجود در اینترنت، نهادی باید یک زیرساخت استاندارد، عمومی و رایگان برای ایجاد تعادل میان واقعیت‌های اینترنت و واقعیات نظام حقوقی کپیرایت پیش‌بینی و ارائه نماید. این نهاد سازمان مشترکات مبتکرانه است.
«مشترکات مبتکرانه» یک سازمان غیرانتفاعی است که بازنشر و استفاده از خلاقیت و دانش را از طریق ابزارهای قانونی ممکن می‌سازد.مشترکات عمومی مجموعه آثاری هستند که عموم میتوانند در فضای مجازی آزادانه و به طور قانونی از آنها استفاده کرده، به اشتراک گذاشته یا آنها را برای خلق یک اثر جدید باهم ترکیب کنند. ماموریت این سازمان توسعه و حمایت از زیرساختهای فنی و قانونی است که ابداع و نوآوری در فضای دیجیتال را به حداکثر برساند و دسترسی جهانی به منابع آموزشی و پژوهشی را تسهیل نماید.
Creative Commons چگونه عمل می‌کند؟
مشترکات مبتکرانه برای همگان (از کاربران عادی که چیزی خلق می‌کنند گرفته تا شرکتها و موسسات بزرگ) ابزارهای قانونی رایگان و ساده‌ای ارائه می‌کند که به کمک آنها میتوانند حدومرز استفاده سایرین از آثارشان را برای کاربران مشخص کرده و توضیح دهند. به کمک انواع مختلف مجوزهای بهره‌برداری این موسسه می‌توانید شرایط استفاده از آثارتان را خودتان تعیین کنید و به جای گزینه «حفظ کلیه حقوق برای پدیدآورنده»، برخی از حقوق مربوط به اثر را برای خود محفوظ نگاه داشته و به سایرین اجازه استفاده‌های مشخصی را بدهید.
مجوزهای بهره‌برداری مشترکات مبتکرانه جایگزینی برای نظام کپیرایت نیستند بلکه به پدیدآورنده هر اثر امکان می دهند که متناسب با نیازهای خود و بسته به وضعیت هر اثر، شرایط استفاده از آن را تحت نظام کپیرایت مشخص کند. برای اینکه مجوزهای بهره‌برداری مشترکات مبتکرانه در سراسر جهان قابل استفاده و کارآمد باشد، این سازمان با افراد خبره و متخصص در حوزه کپیرایت در سراسر جهان همکاری می‌کند.
با مراجعه به وبسایت این موسسه(قسمت اعطای مجوز بهره‌برداری از اثر شما) و بر مبنای پاسخ‌هایتان به چند سوال کوتاه، یکی از قراردادهای اجازه بهره‌برداری که متناسب با نیاز و خواستتان است به شما پیشنهاد می‌شود، هر نوع از این مجوزها اشکال و علامت مخصوصی دارند که کنار اثر شما (نوشته، عکس، نقاشی و…) قرار می‌گیرد و کاربران با توجه به آنها به سادگی متوجه حد و مرز اجازه شما در استفاده از اثرتان خواهند شد. پاسخ به این سوالات بیش از چند دقیقه وقت شما را نخواهد گرفت و خدمات این وبسایت کاملا رایگان است.
Creative Commons چگونه می‌تواند به من کمک کند؟
اگر می‌خواهید به دیگران اجازه دهید از اثر شما استفاده کرده، آن را بازنشر کنند و یا حتی برمبنای آن اثر جدیدی خلق کنند، باید اثرتان را در قالب مجوزهای بهره‌برداری مشترکات خلاقانه در اینترنت منتشر کنید. این مجوزها انعطاف پذیر هستند یعنی به عنوان مثال شما می‌توانید تنها اجازه استفاده غیرتجاری از اثرتان را به کاربران بدهید یا اجازه دهید که کاربران بدون محدودیت و حتی با مقاصد تجاری از اثر شما استفاده کرده و آن را بازنشر و توزیع کنند و حتی برمبنای آن آثار جدید تولید کنند به شرط آنکه ملزم به رعایت حق نام شما باشند یا با این شرط که آثاری که برمبنای اثر شما تولید می‌شوند نیز طبق شرایط مجوز اثر شما قابل دسترسی و بهره‌برداری باشند. در مقابل این مجوزها از کاربرانی که از آثار شما استفاده می‌کنند نیز حمایت می‌کنند چراکه تازمانیکه کاربران طبق شرایط مقرر شما از اثر استفاده می‌کنند لازم نیست نگران نقض حقوق اثر باشند؛ موضوعی که یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران در فضای مجازی است زیرا دقیقا معلوم نیست که چه کاری قانونی و چه کاری ناقض حق محسوب می‌شود.
اگر به عنوان یک هنرمند، پژوهشگر، دانشجو یا یک کاربر عادی به دنبال منابع و آثاری هستید که به طور قانونی و رایگان قابل استفاده باشند، میلیونها اثر از موزیک و ویدئوهای گوناگون تا آثار علمی و پژوهشی طبق شرایط مندرج در مجوزهای بهره‌برداری مشترکات مبتکرانه قابل دسترسی هستند. بسیاری از شرکتها و موسسات بزرگ و نام آشنای دنیا از مجوزهای CC استفاده می‌کنند، گوگل، فلیکر، ویکیپدیا، SoundCloud، Public Library of Science از جمله این شرکتها هستند. همچنین میلیونها نفر از اشخاص حقیقی در سراسر دنیا از این مجوزها استفاده می‌کنند تا به افزایش عمق و کیفیت محتوای خلاقانه در دسترس همگان کمک کنند.
شاید بتوان مانیفست سازمان مشترکات مبتکرانه را در چند جمله خلاصه کرد: اصول و مقررات نظام سنتی کپیرایت پاسخگوی مقتضیات فضای مجازی و محیط بدون مرز اینترنت نیست. در راستای رسیدن به هدف دسترسی همگانی به آثار و منابع موجود در اینترنت نباید از حقوق پدیدآورنده غافل بود. بنابراین انتخاب بسیاری از مولفان و هنرمندان گزینه « برخی از حقوق مربوط به اثر برای پدیدآورنده محفوظ است.» خواهد بود که آن را از طریق انواع مختلف مجوزهای CC به گوش کاربران خواهند رساند.
تصویر زیر علامت‌های مربوط به انواع مختلف مجوزهای بهره‌برداری مشترکات مبتکرانه را از مجوزهای بدون هیچ شرط و محدودیت گرفته تا مجوزهای سختگیرانه‌تر نشان میدهد.
منبع:https://creativecommons.org/