شبکه آگاهی رسانی در خصوص حقوق مالکیت فکری (IPAN) مجموعه‌ای یگانه و مستقل متشکل از سازمان‌ها و اشخاص حقیقی است که با هدف ارتقای آگاهی و درک از حقوق مالکیت فکری و تأثیر آن بر تجارت، در انگلستان ایجاد شده است. طیف وسیعی از سازمان‌های تجاری، اقتصادی، حرفه‌ای و علمی اعضای این شبکه را تشکیل می‌دهند که همگی آن‌ها نسبت به حقوق مالکیت فکری مشتاق بوده و به نقش کلیدی آن در توسعه اقتصاد دانش‌محور، باور قلبی دارند.
IPAN بر آن است تا با بالا بردن درک و آشنایی با حقوق مالکیت فکری، موجب ارتقای کارآمدی بازار مبتنی بر دانش شود. این شبکه، هدف مزبور را با اتکا بر تجربیات اعضای خود که گستره وسیعی از بخش‌های مختلف را در برمی‌گیرد، دنبال می‌کند.
IPAN سازمانی لابی کننده نبوده و بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های گروهی خاص نیز نیست. این سازمان، خود را یک مرشد فکری مستقل می‌داند که آمادگی آن را دارد تا پرسش‌هایی را مطرح نماید که سایر سازمان‌ها و نهادها در جایگاه طرح آن نبوده و یا از مطرح کردن آن اجتناب می‌نمایند.
کارگروه‌های آموزشی، پارلمان و مالی و اقتصادی
فعالیت‌های این شبکه حول محور سه کارگروه آموزشی، پارلمان و امور مالی و اقتصادی سازمان‌دهی شده است. کارگروه مربوط به امور پارلمانی بر آن است تا نسبت به آگاهی اعضای پارلمان نسبت به اهداف و خواسته‌های این سازمان اطمینان حاصل کند. این کارگروه، مجموعه‌ای از خلاصه اسناد تهیه شده توسط شبکه را جهت معرفی موضوعات و عناوین مرتبط با حقوق مالکیت فکری به اعضای پارلمان و بانیان قانون و سیاست‌گذاری انگلستان ارائه می‌کند. این اسناد توسط متخصصین حوزه حقوق مالکیت فکری در IPAN و با هدف اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی در خصوص مباحث مربوط به این حوزه، تهیه می‌شود. این اسناد، تصویری ساده و کلیدی از مفاهیم مهم، رایج و عموماً پیچیده در حوزه مالکیت فکری ارائه می‌دهد و منابعی را جهت مطالعه بیشتر در این زمینه معرفی می‌نماید.
مقامات بالای حکومتی در انگلستان به اهمیت فعالیت IPAN واقف هستند. دیوید کامرون، نخست وزیر انگلستان، در پیام خود به IPAN برای چهارمین جشن برگزار شده توسط این سازمان در آوریل ۲۰۱۴ به مناسبت روز جهانی مالکیت فکری اظهار داشت: یافتن راهی ساده‌تر و بهتر برای زیستن و تجارت کردن، محور کلیه تلاش‌ها و اقدامات و ضامن موفقیت اقتصادی ماست. از این رو بهره‌مند شدن تجار، مخترعین و پدیدآورندگان آثار از محیطی در سطح جهانی جهت خلق کردن و برخورداری از حقوق مالکیت فکری، در انگلستان از اهمیت ویژه برخوردار است.
کارگروه مالی و اقتصادی، به مباحث مالی ناشی از حقوق مالکیت فکری می‌پردازد. فعالیت‌های تجاری در ابعاد کوچک و متوسط در خصوص امور مالی مربوط به مالکیت فکری و مدیریت آن، با چالش‌های فراوانی مواجه هستند. کارگروه مذکور، از طریق همکاری با مؤسسات مالی، متخصصین حوزه ارزش‌گذاری بر اموال فکری و سازمان‌های نماینده تجار و شرکت‌های تجاری، بر آن است تا ابزاری را جهت تسهیل شناسایی، ارزش‌گذاری و مدیریت اموال فکری به عنوان بخشی از سرمایه شرکت‌های تجاری، فراهم آورد.
کارگروه آموزشی، از نیاز به گسترش مالکیت فکری و نفوذ آن به آموزش عالی انگلستان برای دانشجویان رشته حقوق و سایر رشته‌ها، حمایت می‌کند. این کارگروه، با انجمن مهندسین و انجمن حسابداران خبره انگلستان در تعامل است تا آگاهی از مالکیت فکری را از جمله شرایط لازم جهت عضویت در انجمن‌های مذکور قرار دهد.
با توجه به لزوم ارزیابی میزان نفوذ آموزش مالکیت فکری در مؤسسات آموزش عالی انگلستان، کارگروه آموزشی IPAN بر آن شد تا در خصوص میزان گرایش دانشجویان به مالکیت فکری تحقیق و پژوهش نماید؛ با این پیش‌فرض که چنین پژوهشی میزان آگاهی از حقوق مالکیت فکری در آموزش عالی انگلستان را تخمین خواهد زد.
بررسی میزان گرایش دانشجویان به مالکیت فکری:
میزان گرایش دانشجویان به مالکیت فکری، با همکاری اداره مالکیت فکری انگلستان و سازمان ملی دانشجویان این کشور، با رهبری و سرپرستی IPAN و سرمایه گذاری اداره مالکیت فکری انگلستان مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات حاصل از این پژوهش، نشان‌گر نیاز به نگرشی نو نسبت به آموزش مالکیت فکری در دانشگاه‌های این کشور است. پژوهش مذکور حاکی از آن است که علی‌رغم اشتیاق و تمایل دانشجویان به مالکیت فکری، میزان آگاهی آنان از ظرفیت‌های اقتصادی این حوزه چندان قابل توجه نیست. بیشتر دانشجویان بر این باورند که آموزشی که در خصوص مالکیت فکری به آن‌ها داده شده، به نحو مقتضی آنان را برای مشاغل آینده تجهیز نمی‌کند. بنا به باور بیشتر دانشجویان، آموزش مالکیت فکری در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بیش از حد بر جنبه‌ها و رفتارهای منفی از قبیل سرقت ادبی متمرکز بوده و کمتر به جنبه‌های مثبت و فواید حقوق مالکیت فکری از قبیل حق اختراع، علایم تجاری و طرح‌های صنعتی ثبت شده پرداخته است.
وضعیت سیاست‌گذاری مالکیت فکری در دانشگاه‌ها:
پژوهشی مشابه اقدام فوق و با هدف اطلاع از نظر دانشجویان در خصوص آموزش مالکیت فکری، در جای دیگری صورت نگرفته است. با توجه به دست آورد حاصل از همکاری IPAN با سازمان ملی دانشجویان انگلستان، این همکاری در راستای درک بهتر از میزان آشنایی دانشجویان این کشور با مباحث مربوط به مالکیت فکری در مؤسسات آموزش عالی، ادامه دارد. دومین پژوهش مشترک به بررسی سیاست‌گذاری در حوزه مالکیت فکری در مؤسسات آموزش عالی انگلیس توسط حاکمیت می‌پردازد. این سیاست‌گذاری‌ها، میزان برخورداری دانشجویان از حقوق مالکیت فکری را نسبت به اقدامات خلاقانه و نوآورانه آنان و اختراعات ثبت شده در برنامه‌های مربوط به آموزش عالی تبیین می‌نماید. در حال حاضر نه استاندارد مشخصی برای سیاست‌گذاری در مؤسسات آموزش عالی در حوزه مالکیت فکری وجود دارد و نه اطلاع رسانی در خصوص سیاست‌های مؤسسات مذکور در این حوزه، به عنوان یک سنت شناخته شده است. در نتیجه، دانشجویان به وضوح نمی‌دانند که اگر در طول دوره تحصیل خود به خلق اثر حاوی ارزش فکری بپردازند، نسبت به آن اثر چه جایگاه و وضعیتی خواهند داشت. این امر برای دانشجویان رشته‌هایی از قبیل طراحی و … دلسرد کننده خواهد بود. این پژوهش به دنبال آن است که به میزان آگاهی دانشجویان و اساتید از سیاست‌های مرتبط با مالکیت فکری جاری در دانشکده محل تحصیل و کارشان پی ببرد و نظر دانشجویان را در خصوص میزان کارآمدی سیاست‌های مذکور برای حمایت از حقوق مالکیت فکری آنان جویا شود.
طراحان صنعتی برجسته انگلستان از این طرح استقبال کرده‌اند. سباستین کنران از جمله این اشخاص است. وی معتقد است که مالکیت فکری در دانشگاه‌های انگلستان، به ندرت مورد حمایت بوده و به درستی مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرد. در صورت حمایت و بهره برداری نیز، با دانشجو مانند یک کارمند رفتار می‌شود، بدون آن که کلیه امکانات و مزایای موجود برای یک کارمند به وی تعلق بگیرد؛ این در حالی است که دانشجو برای ادامه تحصیل خود، ناگزیر از پرداخت هزینه‌ای سنگین است. علاوه بر این، در بسیاری موارد ایده‌های قابل حمایت دانشجویان در برنامه‌های نمایشی و شوهای دانشگاه‌ها افشا شده و امکان ثبت به عنوان اختراع و طرح صنعتی در آینده را از آنان سلب می‌کند.
گنجاندن آموزش مالکیت فکری در برنامه‌های آموزشی
بسیاری آر اعضای IPAN با مدارس متمرکز بر آموزش تجارت در ارتباط هستند. از این رو، کارگروه آموزشی به خوبی مطلع است که حتی در چنین مدارسی با وجود اشتیاق کارمندان و مدرسین به حوزه مالکیت فکری، گنجاندن این مبحث در برنامه آموزشی با چالش و دشواری بسیاری مواجه است. با وجود این، مدارس مذکور به تدریج نسبت به نیاز فارغ‌التحصیلان خود به آشنایی با مالکیت فکری آگاه شده‌اند. ترغیب این مدارس به گنجاندن مالکیت فکری در برنامه‌های درسی، از جمله اقدامات کارگروه آموزشی IPAN است.
IPAN به جد می‌کوشد تا از عجین شدن مالکیت فکری با آموزش عالی در انگلستان برای نسل‌های آینده، اطمینان حاصل نماید.
IPAN برای گسترش شبکه خود و تعمیق درک اهمیت و ارزش مالکیت فکری در میان واحدهای اقتصادی، مشتاق به دریافت نظرات تمام اشخاصی است که در سایر کشورها در شبکه‌هایی مشابه، مشغول به فعالیت هستند، و نسبت به کلیه اشخاصی که مایل به راه‌اندازی شبکه‌های مشابه در سایر کشورها و یا آگاهی بیشتر از فعالیت‌های IPAN هستند، پاسخگو خواهد بود.
منبع:
این مطلب ترجمه ای است از مقاله “IPAN: improving IP awareness and understanding in the UK” که در آخرین شماره مجله وایپو در سال 2014 به چاپ رسیده است.
متن کامل مجله از طریق لینک زیر در دسترس است:
http://www.wipo.int/wipo_magazine/en/