در دنیای امروز که مالکیت فکری به قلب اقتصاد جهانی بدل شده، همکاری و تبادل اطلاعات اهمیت بسیاری دارد. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها، مؤسسات پژوهشی و سایر سازمان‌ها از سیستم‌های مبتنی بر ابر استفاده می‌کنند. در رابطه با ذخیره و همگام‌سازی اطلاعات میان دستگاه‌های مختلف، سیستم ابر مزایای ویژه و منحصر به فردی دارد. با استفاده از این سیستم، انتشار و پخش یکپارچه اطلاعات ممکن شده، بهره‌وری افزایش یافته و افراد دیگر ملزم به حضور فیزیکی در دفتر کار خود نیستند و می‌توانند به راحتی از هرکجا به فایل‌های خود دسترسی داشته باشند. طبق آمارها در سال ۲۰۱۴، حدود ۹۰% از کسب‌وکارها از فن‌آوری ابر استفاده می‌کنند و این رقم رو به افزایش است.
اما این گرایش به استفاده از رایانش ابری برای کسانی‌که با مالکیت فکری سروکار داشته و در پی حفاظت از آن هستند، نگرانی‌هایی به همراه داشته است. استفاده از رایانش ابری لزوماً با به اشتراک‌گذاری داده‌ها همراه است و این به معنای چشم‌پوشی از کنترل حداکثری است. وقتی حرفه یا کسب‌وکار شما با مدیریت اختراعات، اسرار تجاری، طرح‌های صنعتی و کدهای منبع در ارتباط است، آسیب‌پذیری اطلاعاتتان به واسطه رخنه عمدی یا غیر عمدی در سیستم ابر، از دغدغه‌های جدی خواهد بود.
شناسایی و به حداقل رساندن ریسک‌ها
در حوزه مالکیت فکری، رایانش ابری شمشیری دو لبه است. در حالیکه به تبادل اطلاعات و تشریک مساعی که نیاز کسب‌وکارهاست، کمک می‌کند، خطری بالقوه برای اطلاعات حساس مالکیت فکری است. بسیاری از شرکت‌ها قربانی گاه و بیگاه حملات سایبری هستند. حملاتی که شماره کارت‌های اعتباری، نام کاربری و کلمات عبور و سایر اطلاعات محرمانه شرکت‌ها را نشانه می‌گیرند. آمارها و گزارش‌های موسسه Verizon (قابل دسترس در سایت www.verizonenterprise.com)، حاکی از آن است که بیش از یک چهارم جرائم سایبری در حوزه مالکیت فکری اتفاق می‌افتند. هم‌چنین مطالعات نشان می‌دهند که در حدود نیمی از جرائم نقض حقوق مربوط به داده‌ها و اطلاعات مالکیت فکری، کارمندان فعلی یا پیشین شرکت یا موسسه دخیل بوده‌اند. اطلاعات محرمانه در حوزه مالکیت فکری در معرض افشای غیرمجازند زیرا گاهی افرادی به اطلاعاتی دسترسی دارند که مجاز به دیدن آن نیستند، پس از قطع همکاری با شرکت یا پروژه مربوط مجدداً به اطلاعات دسترسی پیدا کرده یا با هکرها تبانی می‌کنند.
البته خطاهای کاربران همیشه همراه با سوءنیت نیست. با افزایش استفاده از رایانش ابری، نگرانی از قصور و اهمال کارمندان یک دغدغه جدی است. مثلاً در مورد هماهنگ‌سازی فایل‌ها، سیستم ابر امکان هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف را فراهم می‌آورد که موجب می‌شود شما حین سفر یا کار در منزل به اطلاعاتی مثل اطلاعات ورقه اختراع مشتری شرکتتان دسترسی پیدا کنید. البته از جنبه‌های بسیاری این یک مزیت محسوب می‌شود که بهره‌وری شما را ارتقا می‌دهد و همزمان بیشتر در مقام پاسخگویی قرار می‌گیرید، حتی زمانیکه در دفتر کارتان نیستید.
تصور کنید که تبلتتان را در تاکسی جا می‌گذارید و اسرار تجاری یکی از مشتریانتان از طریق ایمیل یا فولدر دانلودهای تبلت در دسترس است. چنانچه تبلت به دست کسی بیفتد که بخواهد از آن سوء استفاده کند و اطلاعات مزبور را در اختیار یک شرکت رقیب قرار دهد، حاصل همه زحمات مشتری شما به هدر خواهد رفت.
نتایج یکی از تحقیقات صورت گرفته توسط شرکت مایکروسافت در سال ۲۰۱۲، نشان می‌دهد که نزدیک به ۷۰% افراد متخصص در سراسر جهان از تلفن همراه خود برای مقاصد کاری و برنامه‌های مبتنی بر ابر استفاده می‌کنند بدون آنکه اجازه شرکتی که در آن کار می‌کنند را کسب کرده باشند. این در حالی است که بی‌تردید در بسیاری مواقع، برخی از این تلفن‌های همراه گم می‌شوند، حساب کاربری ایمیل‌ها بر روی آن‌ها باز شده رها شده و فایل‌هایی تصادفاً و به اشتباه ارسال می‌شوند اما اگر همه فایل‌هایی که در حساب کاربری ایمیل یا قسمت دانلودها یا فولدرهای مربوط به برنامه‌های مربوط به ابر هستند، رمزنگاری شوند، نگرانی‌های پیش‌گفته مطرح نخواهد بود.
فن‌آوری ابر چگونه می‌تواند مانع از سرقت‌ها در حوزه مالکیت فکری شود؟
هرچند استفاده از فن‌آوری ابر ریسک‌هایی به همراه دارد اما در واقع از سرورهای سنتی که گاه و بیگاه مورد حمله هکرها قرار می‌گیرند به مراتب امن‌تر است. مطابق آمارهای موسسه Verizon، هدف بیش از نیمی از سرقت‌ها در حوزه مالکیت فکری، سرورهای پایگاه داده و فایل سرورها هستند. استفاده از نرم‌افزارهای firewall بهتر و پیشرفته‌تر یکی از راه‌های ارتقاء امنیت فایل‌هاست اما راهکار دیگر حذف داده‌های مهم و حفاظت شده از سرور و انتقال آن‌ها به ابر است. اطلاعات مالکیت فکری ذخیره شده در ابر، بیش از اطلاعات موجود در هر شبکه فیزیکی در امان هستند. کلید ذخیره‌سازی ایمن داده‌ها در فن‌آوری ابر، رمزنگاری است.
رمزنگاری داده‌ها بدین ترتیب که از پیش از ورود آن‌ها به ابر تا مرحله خروج از ابر، رمزنگاری شده باشند. این بدان معناست که تنها شما و کاربر مجاز از سوی شما می‌توانید فایل را رمزگشایی کنید. در این فن‌آوری جدید، ارائه‌کننده ابر و ارائه‌کننده سیستم رمزنگاری هیچ‌یک به داده‌های شما دسترسی ندارند. در مقابل در پایگاه‌های داده سنتی، معمولاً رمزنگاری چندان عملی نیست.
البته در کنار موضوع رمزنگاری، نباید نقش خود، همکاران و مشتریانتان را به اشتراک‌گذاری ایمن اطلاعات نادیده بگیرید.
مزیت اصلی رمزنگاری و کنترل اینکه چه کسی قادر به رمزگشایی از داده‌ها باشد این است که مدیران مجموعه می‌توانند بر مبنای اطلاعات مورد نیاز هر کارمند در راستای انجام وظایفش، سطح دسترسی او به داده‌ها را مشخص و معین کنند.
امکان رصد کردن فایل‌های رمزنگاری شده و اینکه کدام کاربر در چه زمانی به کدام فایل‌ها دسترسی داشته، کلید مقابله با سرقت و نقض حقوق مالکیت فکری در فن‌آوری ابر است. به علاوه لازم است مانع دسترسی افرادی شد که با پروژه قطع همکاری کرده‌اند. در بسیاری موارد، کارمند سابقتان به فایل‌های کاری که به وی ایمیل شده یا بر روی کامپیوتر شخصی‌اش ذخیره شده، دسترسی دارد. بنابراین باید برای این موارد تمهیدی اندیشید.
به طور خلاصه می‌توان گفت فن‌آوری ابر برای ذخیره‌سازی، به اشتراک‌گذاری و همکاری در پروژه‌های مالکیت فکری، مزایای بی‌شماری دارد. هرچند این فن‌آوری می‌تواند در مواردی آسیب‌پذیر باشد، اما با رمزنگاری به شیوه صحیح، حفاظت از داده‌ها و کنترل دسترسی افراد به آن‌ها، چندان دشوار نیست.
نظام مالکیت فکری تنها زمانی می‌تواند به رشد و توسعه اقتصاد جهانی کمک کند که ساده و یکپارچه عمل کند. فن‌آوری ایمن ابر، با آسان‌تر کردن همکاری میان افراد، می‌تواند نقش بسزایی در پیشبرد این امر داشته باشد.
منبع:
http://www.wipo.int/wipo_magazine/en/2015/03/article_0004.html