سازمان جهانی گمرک
World Customs Organization (WCO)
سازمان جهانی گمرک، تنها سازمان بینالمللی بین دولتی است که به امور گمرکی حاکم بر تجارت بین کشورها میپردازد. هدف این سازمان، بهبود کارآیی و اثربخشی ادارات گمرک در سطح جهان و کمک به تسهیل تجارت قانونی و تأمین امنیت آن است. مقر این سازمان در بروکسل (بلژیک) قرار دارد.
پیشینهی تأسیس سازمان جهانی گمرک به سالهای پس از جنگ جهانی دوم باز میگردد. در این دوران تمایل کشورهای جهان به از سرگیری دوبارهی تجارت بینالملل و تشکیل ساختاری بینالمللی برای مذاکرات مربوط به امور گمرکی منجر به تأسیس شورای همکاری گمرکی (Customs Co-operation Council) در سال 1952 گردید. این شورا در سال 1994 به “سازمان جهانی گمرک” تغییر نام یافت تا نقش آن به عنوان نهادی بین المللی بیش از پیش تثبیت گردد.
شایان ذکر است که تعداد اعضای سازمان جهانی گمرک از 17 کشور در بدو تأسیس، به 182 کشور افزایش یافته است. ایران نیز در سال 1338 به عضویت این سازمان درآمده است.
سازمان جهانی گمرک اقدامات متعدّدی را به منظور هماهنگسازی گمرکات در جهان و به تبع آن، تسهیل تجارت به انجام رسانیده است. از جمله این اقدامات میتوان به وضع استانداردهای بینالمللی اشاره کرد. اِعمال این استانداردها بر مدیریت معاملات برون مرزی موجب تأثیرگذاری بیشتر عملکرد گمرکات و هماهنگی بیشتر بین ادارات گمرک کشورها میشود.
قانون مدل سازمان جهانی گمرک: تدابیر مرزی در برابر قاچاق کالاهای تقلّبی
نقش پیشگیرانهی گمرک در جلوگیری از ورود کالاهای جعلی و تقلّبی به درون مرزهای ملّی کشورها حائز اهمیت فراوان است. بخش 4 موافقتنامه ی تریپس (مواد 51 تا 60) نیز به طور خاص به اتخاذ تدابیر مرزی به منظور مقابله با ورود کالاهای ناقض حق فکری به مرزهای ملّی اشاره دارد. بدین ترتیب گروه استراتژیک حقوق مالکیت فکری سازمان جهانی گمرک، یک قانون مدل با عنوان “تدابیر مرزی در برابر قاچاق کالاهای تقلّبی”را به تصویب رسانده است تا اجرای مقررات تریپس در جهان را تسهیل نماید. این قانون ابتدا در سال 1988 به تصویب رسید و پس از آن در سال 1995 اصلاح شد. قانون مدل طبیعتی توصیه ای و ارشادی دارد امّا میتوان آن را نوعی استاندارد بین المللی در این زمینه محسوب کرد.