طرح صنعتی چیست؟
طبق قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386، طرح صنعتی عبارتست از ترکیب خطوط یا رنگها و هر گونه شکل سه‌بعدی با خطوط، رنگها و یا بدون آن، به گونه‌‌ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد.
بنا بر این تعریف، خطوط و طرحها و نقشهای روی یک محصول یا شکل ظاهری یک محصول که جنبه نوآورانه و اصیل داشته باشد، مورد حمایت قانون قرار میگیرد. باید توجه داشت که آنچه در طرح صنعتی حائز اهمیت است، ظاهر کالاست و ساختار فنی محصول بدون آنکه در ظاهر آن تغییری ایجاد کند، طرح صنعتی محسوب نشده و مورد حمایت قانون قرار نمیگیرد.
برای آشنایی بهتر با مفهوم طرح صنعتی به چند نمونه مداد تراش با طرحهای صنعتی متفاوت توجه کنید:
ملاحظه میشود که یک محصول با شکل ظاهری متفاوت تولید شده است که این شکل ظاهری متمایز، همان طرح صنعتی است. شایان ذکر است که طرح صنعتی این مدادتراشها از نوع سه بعدی است.
طرح باید چه معیارهایی داشته باشد تا از نظر قانون قابل ثبت باشد؟
طرحی قابل ثبت است که جدید و اصیل باشد. منظور از جدید و اصیل بودن آن است که قبلا در هیچ نقطه‌‌ای از جهان، منتشر، استفاده یا افشا نشده باشد.
طرح از چه زمانی مورد حمایت قانون است؟ به محض ایجاد حمایت میشود یا حمایت از آن منوط به ثبت طرح است؟
طرح صنعتی زیرمجموعه‌‌ی مالکیت صنعتی است و تنها در صورتی مورد حمایت قانون است که ثبت شود. بنابراین قبل از ثبت طرح صنعتی حمایتی از آن به عمل نمی‌‌آید.
چگونه میتوان طرح صنعتی را ثبت کرد؟
به منظور ثبت طرح صنعتی باید اظهارنامه مخصوص ثبت طرح صنعتی را به همراه نقشه، عکس و سایر مشخصات گرافیکی کالا که تشکیل دهنده‌‌ی طرح صنعتی هستند، به مرکز مالکیت معنوی تقدیم کرد. همچنین باید نوع محصولی که طرح صنعتی برای آن محصول استفاده میشود را مشخص نمود.
اگر طرح صنعتی به شکل سه بعدی باشد (مثل نمونه مدادتراش‌های بالا)، ممکن است مرکز مالکیت معنوی ماکت یا نمونه‌‌ی واقعی آن را نیز به همراه اظهارنامه درخواست کند.
پس از بررسی های لازم و در صورت احراز شرایط، طرح صنعتی به ثبت رسیده و کپی برداری از آن بدون اجازه‌‌ی دارنده‌‌ی حق طرح با ضمانت اجرای قانونی مواجه خواهد شد.
مدت حمایت از طرح صنعتی چند سال است؟
مدت حمایت از طرح صنعتی پنج سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه‌‌ی ثبت طرح است که این مدت را میتوان برای دو دوره‌‌ی پنج ساله‌‌ی متوالی دیگر تمدید کرد.
در صورت ثبت طرح صنعتی، مالک طرح چه حقوقی به دست می‌‌آورد؟
حقوق مادی که با ثبت طرح صنعتی برای مالک طرح ایجاد میشود بدین شرح است:
الف) بهره‌‌برداری از هر طرح صنعتی که در ایران ثبت شده باشد، مشروط به موافقت مالک آن است..
ب) بهره‌‌برداری از یک طرح صنعتی ثبت شده عبارتست از: ساخت، فروش، وارد کردن اقلام حاوی آن طرح صنعتی.