در سال‌های اخیر، کسبوکارها بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر فناوری‌های نوین قرار گرفته‌اند. بخش عمده‌ای از این تحول دیجیتال، مرهون فناوری رایانش ابری و معماری پیچیده آن است که نقش یک فناوری زیربنایی و مادر را ایفا می‌کند. رایانش ابری با فراهم کردن زیرساختهای مقیاس‌پذیر، سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری، و ابزارهای مدیریت داده‌های کلان، به سازمان‌ها و افراد کمک می‌کند تا به سرعت و با هزینه کمتر به خدمات مبتنی بر اینترنت دسترسی داشته باشند.
این فناوری نه‌تنها زندگی حرفه‌ای، بلکه زندگی شخصی بسیاری از ما را نیز تحت تأثیر قرار داده است. خدماتی نظیر شبکه‌های اجتماعی، سرویس‌های پخش محتوا، اپلیکیشن‌های ابری و ذخیره‌سازی آنلاین مانند گوگل درایو همگی به لطف معماری رایانش ابری به صورت یکپارچه و توزیع‌شده در دسترس قرار گرفته‌اند.
در این نوشتار قصد داریم با یکی از جنبه‌های کلیدی این فناوری، یعنی «معماری رایانش ابری»، آشنا شویم تا با درک بهتر مدل‌های مختلف آن، از جمله مدل‌های زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS)، پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS)، و نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS)، به نقش این فناوری در بهبود عملکرد و امنیت سازمان‌ها پی ببریم.
معمار ابر کیست و چه وظایفی دارد؟
معمار ابری (Cloud Architect) یک متخصص فناوری اطلاعات است که مسئول طراحی، پیاده‌سازی و مدیریت زیرساختهای رایانش ابری برای سازمان‌ها است. نقش معمار ابری شامل برنامه‌ریزی، ارزیابی و انتخاب فناوری‌های ابری مناسب، همچنین طراحی معماری مقیاس‌پذیر، پایدار و امن است که نیازهای تجاری و فنی یک سازمان را برآورده کند.
وظایف اصلی معمار ابری:
- طراحی معماری ابری: معمار ابری مسئول ایجاد طرح‌های مفهومی و فنی برای پیاده‌سازی رایانش ابری است. او باید مدل‌های مختلف ابری (عمومی، خصوصی یا هیبریدی) را بررسی و مدل مناسب را برای نیازهای سازمان انتخاب کند.
- انتخاب خدمات ابری: معمار باید خدمات و پلتفرم‌های ابری مختلف مانند AWS، Microsoft Azure، Google Cloud و … را ارزیابی و انتخاب کند تا بهترین گزینه برای سازمان انتخاب شود.
- امنیت و محافظت از داده‌ها: امنیت یکی از جنبه‌های حیاتی در معماری ابری است. معمار ابری باید راهکارهای امنیتی مناسب را پیاده‌سازی کند تا از داده‌ها در برابر تهدیدات خارجی و داخلی محافظت کند.
- مدیریت مقیاس‌پذیری: معمار باید راه‌حل‌هایی را طراحی کند که قادر به مقیاس‌پذیری افقی و عمودی در محیط ابری باشد تا سازمان بتواند با تغییرات در حجم داده‌ها و نیازها تطبیق پیدا کند.
- مدیریت هزینه‌ها: معمار ابری باید به گونه‌ای معماری را طراحی کند که علاوه بر بهینه‌سازی عملکرد، هزینه‌ها نیز به حداقل برسد و سازمان بهطور مؤثری از منابع ابری استفاده کند.
مهارت‌های مورد نیاز:
مهارت در مدیریت پروژه و کار تیمی
- تسلط به پلتفرم‌های ابری و ابزارهای مرتبط
- دانش در زمینه امنیت، شبکه، و ذخیره‌سازی داده‌ها
- توانایی طراحی و پیاده‌سازی راه‌حل‌های مقیاس‌پذیر و قابل اطمینان
- آشنایی با فناوری‌های مجازی‌سازی و کانتینری
دسته بندی های معماری رایانش ابری
امروزه فناوری رایانش ابری منجر به جهش بزرگی در نحوه پیشبرد فرایند‌های سازمان‌ها شده است. از طرف دیگر، غول‌های فناوری دنیا مانند گوگل، مایکروسافت و IBM سرمایهگذاری زیادی روی توسعه این خدمات کرده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد؛ در آینده نزدیک شاهد توسعه و جذب مشتریان بیشتری هستیم.
روند‌های سال‌های اخیر نشان می‌دهد فرقی نمی‌کند کسبوکار در چه سطح و اندازه‌ای باشد، در هر شکل فناوری رایانش ابری می‌تواند مزایای قابل توجهی ایجاد کند.
با وجود توجه روزافزون سازمان‌های جهانی به رایانش ابری، همچنان بسیاری از شرکت‌ها نسبت به شناخت، درک ارزش‌ها و مزیت‌های فضای ابری مقاومت می‌کنند و آن را نادیده می‌گیرند.
اصطلاح رایانش ابری برگرفته از دو کلمه کلیدی «رایانش» به معنای قدرت پردازش و «ابری» به معنای استفاده در بستر اینترنت است. در یک تعریف کلی؛ رایانش ابری به تجهیزات سخت‌افزاری ازجمله سرور، فایروال، Storage و … گفته می‌شود که توسط یک شرکت ارائه‌دهنده خدمت در دیتاسنتر‌هایی نگهداری می‌شود و کاربران مختلف می‌توانند به شکل اشتراکی از خدمات قابل ارائه بر بستر آن، استفاده کنند.
در ادامه به انواع دسته‌بندی‌های موجود در زمینه معماری رایانش ابری می‌پردازیم. به‌عنوان اولین دسته‌بندی، معماری رایانش ابری شامل دو جزء اساسی است:
Frontend چیست؟
Frontend بخشی از معماری رایانش ابری است که برای مشتری قابل مشاهده است. برای مثال نرم‌افزار سازمانی ابری و صفحه مرورگر مربوط به اطلاعات ذخیره شده در فضای ابری، به قسمتFrontend مربوط می‌شود. به عبارت دیگر، هر آنچه از فناوری رایانش ابری سمت مشتری است و برای مشتری قابل‌دسترس باشد در این بخش قرارداد.
Backend چیست؟
Backe end بخشی از معماری رایانش ابری است که صرفا برای ارائه‌دهنده خدمات ابری قابل دسترس است. در این لایه از معماری ابری، موضوعات مربوط به تأمین امنیت سیستم‌ها و خدمات و مدل‌های به‌کارگیری خدمات رایانش ابری تعریف می‌شود. به عبارت بهتر، وظیفه متخصصان Backend نظارت بر خدماتی است که کاربران در Frontend دریافت می‌کنند.
در دومین دسته‌بندی از معماری رایانش ابری، اغلب خدمات رایانش ابری در چهار دسته SaaS، IaaS، PaaS و Serveless تعریف می‌شود.
نرم‌افزار به عنوان خدمت (SaaS)
در شکل سنتی، هر کسبوکار برای استفاده از یک نرم‌افزار سازمانی؛ علاوه بر خرید و پیاده‌سازی نرم‌افزار، باید زیرساخت مناسبی برای پیاده‌سازی نرم‌افزار روی آن تجهیز می‌کرد. بنابراین علاوه بر هزینه‌های نصب نرم‌افزار، باید هزینه‌هایی برای خرید تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مثل سرور، Storege و … در نظر می‌گرفت. همچنین نگهداری از این زیرساخت‌ها و حفظ امنیت اطلاعات آن اغلب مستلزم داشتن نیرو‌های تخصصی فنی است.
این در حالی است که در معماری نرم افزار به عنوان خدمت (SaaS) ، هر شرکت می‌تواند بدون نیاز به تجهیز زیرساخت و موضوعات مربوط به تجهیز و نگهداری از زیرساخت، صرفا با استفاده از یک مرورگر اینترنت به نرم‌افزار سازمانی دسترسی یابد.
پشتیبان گیری منظم از دیگر مزایای استفاده از نرم‌افزار به عنوان خدمت (SaaS) به‌شمار می‌آید. با این تفاسیر، معماری نرمافزارهای ابری با کاهش هزینه و ریسک‌های امنیتی، بخش عمده‌ای از دغدغه‌های سازمان‌ها را حل می‌کنند.
SaaS روشی برای ارائه نرم‌افزار است که دسترسی به داده‌های نرم‌افزار را از هر دستگاهی با اتصال به اینترنت و مرورگر وب امکان‌پذیر می‌کند.
زیرساخت به عنوان خدمت (IaaS)
معماری زیرساخت به عنوان خدمت یا IaaS ، به عنوان یکی از پرکاربرد‌ترین لایه‌های معماری رایانش ابری است که ارائه فضای ذخیره‌سازی اطلاعات در این لایه تعریف می‌شود. مهم‌ترین مزیت استفاده از سرویس زیرساخت به‌عنوان خدمت، تضمین امنیت و حفظ اطلاعات پراکنده واحد‌های سازمان در یک دیتابیس یکپارچه و واحد است.
ارائه دهنده خدمات IaaS منابع یک سخت‌افزار را به شکل مجازی در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهد و امنیت فیزیکی این سخت‌افزار و اطلاعات ذخیره‌شده در آن را تامین می‌کند.
پلتفرم به عنوان خدمت (PaaS)
برای بسیاری از متخصصان IT که در زمینه توسعه نرمافزارهای مختلف فعالیت می‌کنند، استفاده از زیرساختهای حرفه‌ای با قدرت پردازش بالا بسیار اهمیت دارد. کمبود تجهیزات زیرساختی حرفه‌ای اغلب منجر به کاهش عملکرد این گروه از سازمان‌ها می‌شود.
در معماری پلتفرم به عنوان خدمت (PaaS) شرکت‌ها می‌توانند از زیرساختهای مناسب و حرفه‌ای برای طراحی، ساخت و نگهداری اپلیکیشن‌ها به شکل اشتراکی استفاده کنند. این موضوع در کنار کاهش پیچیدگی‌های تجهیز و نگهداری از زیرساخت، به این شرکت‌ها کمک می‌کند انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند.
به عبارت دیگر، در معماری رایانش ابری شرکت‌ها می‌توانند در هر زمانی که تمایل داشتند، فضای زیرساخت خود را ارتقا یا کاهش دهند و متناسب با میزان استفاده هزینه پرداخت کنند.
محصولات PaaS عموما برای توسعه نرم‌افزار طراحی شده‌اند و منابعی مانند توان محاسباتی و ظرفیت ذخیره‌سازی داده‌ها را در صورت نیاز به کاربران ارائه می‌دهند.
محاسبات بدون سرور (Serverless)
در مدل‌های SaaS، IaaS و PaaS، کاربر به‌شکل ماهانه خدمت مورد نیاز خود را پیش‌خرید می‌کند؛ برای مثال در ابتدای ماه با پرداخت حق اشتراک، حجم مشخصی از فضای ذخیره‌سازی را خریداری می‌کند. اما در معماری بدون سرور، اختصاص ظرفیت بر اساس تقاضا انجام می‌شود و کاربر درست به میزان استفاده هزینه سرویس را پرداخت می‌کند. به همین دلیل این لایه از معماری رایانش ابری، انعطاف‌پذیر‌تر از مدل‌های قبلی است.
دسته‌بندی سوم، معماری رایانش ابری را به 3 دسته ابر عمومی، ابر خصوصی و ابر ترکیبی (هیبرید) تقسیم‌بندی می‌کند.
معماری ابر عمومی (Public Cloud)
فرقی نمی‌کند کاربر کدام خدمات رایانش ابری (SaaS، IaaS و یا PaaS) را استفاده می‌کند، به شکل کلی معماری ابر عمومی به شکلی گفته می‌شود که تمامی زیرساخت و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز کاربر در شرکت ارائه‌دهنده سرویس نگهداری می‌شود.
در معماری ابر عمومی ، تمام خدمات رایانش ابری به شکل اشتراکی و بر بستر اینترنت در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. معماری ابر عمومی به دلیل هزینه‌های کمتر و سادگی استفاده، در شرکت‌های کوچک و متوسط، پرطرفدار‌تر است.
معماری ابر خصوصی (Private Cloud)
ابر خصوصی به دسته‌ای از معماری رایانش ابری گفته می‌شود که ارائه‌دهنده خدمات ابری، منابع سخت‌افزاری و زیرساختهای مشخصی را صرفاً برای یک سازمان مشخص تخصیص می‌دهد. این زیرساخت‌ها می‌تواند در محیط فیزیکی همان سازمان و یا دیتاسنتر شرکت ارائه‌دهنده خدمات ابری نگهداری شود.
این موضوع اغلب برای سازمان‌هایی که حفظ امنیت اطلاعات برای آن‌های اهمیت حیاتی دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، سازمان فدرال آمریکا یکی از مشتریان ابر خصوصی شرکت آمازون (ارائه‌دهنده خدمات رایانش ابری) است.
معماری ابر ترکیبی (Hybrid Cloud)
به‌کارگیری مشترک معماری ابر عمومی و ابر خصوصی منجر به ابر ترکیبی می‌شود. در این مدل، خدمات ابری متعدد روی ترکیبی از ابر عمومی و ابر خصوصی نگهداری می‌شود. برای مثال ممکن است داده‌های حیاتی و مهم سازمان در ابر خصوصی و داده‌های مربوط به اطلاعات تراکنش‌های فروش در ابر عمومی نگهداری شود. ابر ترکیبی منجر به افزایش انعطاف‌پذیری سازمان‌ها می‌شود.
چرا کسب و کارها باید از معماری رایانش ابری استفاده کنند؟
در شکل سنتی، استفاده از خدمات فناوری اطلاعات مستلزم سرمایهگذاری در زیرساختهای IT و نگهداری و بهروزرسانی آنهاست. افزایش سرعت توسعه فناوری به این معنی است که کسبوکارها باید بهطور مستمر روی تجهیزات و خدمات مناسب سرمایهگذاری کنند تا بتوانند در دنیای پویای امروز، نیازهای خود را برطرف کنند.
با استفاده از معماری رایانش ابری کسبوکارها می‌توانند به جای تمرکز بر موضوعات تجهیز و نگهداری زیرساخت، بر موضوعات توسعه کسب‌وکارشان تمرکز کنند.
معماری ابری به سازمان‌ها قدرت پردازش بیشتر، فضای ذخیره‌سازی بیشتر و پشتیبانی کارآمدتری ارائه می‌دهد و در نتیجه باعث افزایش انعطاف‌پذیری آن‌ها می‌شود. از سویی دیگر، در تمامی دسته‌بندی‌های معماری رایانش ابری پشتیبان‌گیری منظم و دوره‌ای وجود دارد.
با توجه به اینکه در سال‌های اخیر ریسک‌های امنیتی مانند حملات سایبری و خطر از بین رفتن داده‌ها به دلیل مسائل مختلف مثل لو رفتن اطلاعات یا حتی حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله بیش از پیش شده است، استفاده از معماری رایانش ابری منجر به بهبود و ایجاد امنیت قابل توجهی در سازمان‌ها می‌شود.
هر تکنولوژی و فناوری جدید مزایا و معایب خاص خود را دارد، اما تجربه ثابت کرده است که مزایای فناوری رایانش ابری برای کسبوکارها، بسیار بیشتر از چالش‌ها یا معایب اندک آن است.
معماری رایانش ابری همکاران سیستم
با توجه به ظهور روند‌های فراگیری معماری رایانش ابری، شرکت همکاران سیستم با ارائه خدمات نرم‌افزار به‌عنوان خدمت و زیرساخت به‌عنوان خدمت ، در حال توسعه خدمات رایانش ابری در کشور است. نرم افزار راهکاران ابری همکاران سیستم، سیستمی جامع و یکپارچه بر بستر رایانش ابری با معماری ابر عمومی و خصوصی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند با هزینه‌ای کمتر، از یک نرم افزار سازمانی حرفه‌ای استفاده کنند.
نرم افزار ابری همکاران سیستم مجموعه‌ای از نرم افزار‌های حسابداری و مالی، فروش، پخش، خرده فروشی، منابع انسانی، مدیریت تولید، حسابداری مدیریت، انبار و تدارکات و هوشمندی تجاری است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خدمت نرم افزار به‌عنوان خدمت (SaaS) همکاران سیستم سری به صفحه نرم افزارerp ابری راهکاران ابری همکاران سیستم بزنید.