ضایعات تولیدی یک مشکل روبه‌رشد در صنعت امروز است که با افزایش تولید، میزان ضایعات تولیدی نیز افزایش می‌یابد. ضایعات تولید چیزی است که صاحبان مشاغل اغلب آن نادیده می‌گیرند و مقادیر آن کنترل نشده باقی می‌ماند، در نتیجه این ضایعات می‌توانند هزینه قابل توجهی برای یک کسبوکار داشته باشند؛ از زباله‌های حمل‌ونقل و ضایعات موجودی تا محصولات معیوب و موارد دیگر، زباله میتواند در طیف وسیعی از مناطق یک کارخانه جمع شود.
ضایعات تولید در صنایع مختلف میتواند معانی گوناگونی داشته باشد. صرف‌نظر از نوع معنی و صنعت، کاهش ضایعات در تولید منجر به افزایش کارایی خواهد شد. در این مقاله، ما نگاهی به انواع مختلف ضایعات تولیدی، نحوه تشخیص و شناسایی آنها و راهکارهایی برای کاهش ضایعات تولید خواهیم انداخت. اما در ابتدا بهتر است اصول اولیه ضایعات تولید را مورد بررسی قرار داده و منظورمان از آن را به وضوح بیان کنیم.
ضایعات تولید چیست؟
طبق یک تعریف ساده، ضایعات تولید به هر ماده یا منبعی اطلاق می‌شود که دور ریخته شده یا در فرایند ساخت مورد استفاده قرار نگرفته است. مواد خام اضافی، مواد ضایعاتی، محصولات شکسته یا معیوب و انرژی یا آبی که در فرایند تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد، مثال‌هایی از ضایعات تولید هستند. از آنجا که این نوع از ضایعات می‌توانند اثرات منفی زیست محیطی و اقتصادی داشته باشند، هدف بسیاری از تولیدکنندگان کاهش یا حذف ضایعات با هدف بهبود کارایی و پایداری است.
پس از معرفی مفهوم تولید ناب، درک مدیریت پسماند تولید به‌طور قابل توجهی تغییر کرد. اصول تولید ناب، ایده حذف ضایعات از فرآیند تولید را معرفی کرد. اصول تولید ناب از شما می‌خواهد که در ابتدا ارزش را تعریف و سپس فرآیندهای خود را بسته به اینکه آیا ارزشی برای کسبوکار و مشتریان شما ایجاد می‌کنند یا نه، به دو دسته تقسیم کنید. این فرآیند برای شما این امکان را فراهم می‌کند تا ضایعات تولیدی را شناسایی کرده و آنها را به‌شکل سیستماتیک کاهش دهید.
7 نوع ضایعات تولیدی
شناسایی و آگاهی نسبت به نوع ضایعاتی که در فرایند تولید ایجاد می‌شود، به شما کمک می‌کند تا بتوانید بهتر با آن مقابله کنید. اصول ناب، انواع مختلف ضایعات تولیدی را در قالب 7 مورد زیر دسته‌بندی می‌کند:
- تولید بیش از حد: تولید بیش از نیاز، به منظور انبار کردن و ذخیره‌سازی آن
- زمان انتظار: ماشین‌ها و تکنسین‌های بیکار یا گلوگاه‌های موجود در فرایند تولید
- حمل‌ونقل: جابه‌جایی و انتقال چندباره محصولات و قطعات
- پردازش: انجام مراحل پردازش غیرضروری در فرایند تولید محصولات
- موجودی: وجود بیش از حد منابع، منجر به سربار تولید در مدیریت ذخیره‌سازی و موجودی می‌شود،
- حرکت: گردش کار ناکارآمد که منجر به جابه‌جایی غیرضروری افراد، ماشین‌آلات یا تجهیزات می‌شود،
- تصحیح و بهبود: تولید محصولات معیوب یا استفاده از فرآیندی که ضایعات زیادی تولید می‌کند.
همچنین پتانسیل به کارگرفته نشده نیز اغلب به عنوان هشتمین نوع ضایعات در تولید ناب در نظر گرفته می‌شود. به عبارتی دیگر، استفاده ناکافی از مهارت‌های نیروی کار احتمالاً مهم‌ترین و در عین حال چالش برانگیزترین شکل اتلاف برای به حداقل رساندن است.
10 روش کاهش ضایعات تولید
مدیریت موجودی کارآمد
مواد مورد استفاده در فرآیند تولید را کنترل کنید و همواره مقدار مناسبی از موجودی (شامل مواد خام، کار در جریان و کالاهای نهایی) را حفظ کنید. این کار میتواند ضایعات تولید، از جمله خطر از بین رفتن مواد و محصولات، پوسیدگی و آسیب را کاهش دهد.
همچنین میزان مواد خام اضافی موجود در انبار و مواد خطرناک را کاهش دهید تا میزان ضایعات تولید شده کاهش یابد. فقط مقدار مواد موردنیاز برای تولید و پاسخگویی به تقاضای مشتری را برای یک دوره زمانی خاص سفارش دهید. از خریدهای غیرضروری خودداری کرده و براساس داده‌های فروش قبلی خود، میزان تولید را برآورد کنید.
ممیزی کاهش ضایعات
بازرسی‌ها بینش‌های ارزشمندی را در مورد استفاده از تجهیزات و بهبودهای بالقوه ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، بازرسی‌هایی که نحوه استفاده از تجهیزات را مورد بررسی قرار می‌دهند، می‌توانند قطعات یا تجهیزاتی که مستعد خرابی یا از بین رفتن هستند را، پیش از خراب شدن کامل آنها شناسایی کنند. چنین بررسی‌هایی علاوه بر اینکه عمر قطعات را افزایش می‌دهند، در طول سال هزینه‌ها را نیز کاهش خواهد داد.
همچنین نوع و نحوه کار کارکنان با دستگاه‌ها نیز اهمیت دارد. ارائه آموزش‌های مداوم به کارکنان تضمین می‌کند که همه افراد به درستی از دستگاه‌ها استفاده می‌کنند. استفاده نادرست از دستگاه‌ها آنها را در معرض خطر بیشتری قرار داده و منجر به ایجاد ضایعات می‌شود.
بازیافت یکی از روش‌های رایج برای کاهش ضایعات در موادی مانند کاغذ، پلاستیک و فلز است که به طور منظم قابل انجام است
برنامه‌ریزی درست تولید
هر تولیدکننده‌ای به دنبال آن است تا زمان بیکاری کارکنان خود را کاهش دهد. در شرایطی کاهش تعداد نیروی انسانی امری ایده‌آل است؛ اما در برخی موارد نیز زمان بیکاری میتواند منجر به افزایش بهره‌وری در بخش‌های دیگر شود. برای مثال می‌توان در زمان‌های بیکاری به کارکنان آموزش‌های بیشتری داد و آنها را توانمندتر ساخت.
همچنین برنامه‌ریزی تولید خود را حول محصولاتی انجام دهید که فروش بیشتری دارند؛ چرا که یکی از روش‌های ساده ایجاد ضایعات، استفاده ناکارآمد از مواد است. این امر در مورد توسعه محصولات نیز صدق می‌کند؛ جایی که بسیاری از ویژگی‌ها در هدف اصلی محصول اختلال ایجاد کرده و فروش را پیچیده می‌کنند. تفکر ناب به معنای تولید محصولی است که نیازها را برآورده می‌کند و در عین حال، تا حد ممکن ضایعات را کاهش می‌دهد.
کاهش زمان لیدتایم
ایجاد تغییرات ساده، نظیر بهبود زیرساخت فناوری اطلاعات، میتواند بر خط عرضه تأثیر بگذارد و زمان تحویل را کاهش دهد. انجام این کار به شما کمک می‌کند تا همواره رقابتی باقی بمانید و تخمین بهتری از زمانی که محصول نهایی آماده شود، داشته باشید. همچنین روش‌های به خصوصی نیز برای افزایش کارایی خطوط تامین وجود دارد که شما را برای هر چیزی آماده می‌کند.
سفارش‌های منظم، به خصوص به‌شکل عمده، تامین‌کننده مواد را برای کار با شما مشتاق‌تر می‌کند. همچنین چنانچه کار کردن با یک فروشنده خاص میتواند سبب استاندارد کردن مولفه خاصی از تولید شود، حتما این کار را انجام دهید. استاندارد کردن برخی موارد، حتی موضوعی به کوچکی یک پیچ یا یک جزء داخلی، میتواند به بهبود هزینه توسعه و افزایش سرعت فرایند کمک کند.
حتماً پرداختی‌های مربوط به تامین‌کنندگان و حمل‌ونقل را نیز بررسی کنید. چرا که بیشتر تاخیرها در خطوط عرضه، مربوط به عدم پرداخت هزینه‌ها می‌شود. چنانچه که بتوانید راه‌هایی برای ساده‌سازی این فرآیند پیدا کنید، می‌توانید زمان زیادی را صرفه‌جویی کرده و خدمات سریع‌تری ارائه دهید.
شناسایی منابع اصلی ضایعات
زنجیره تامین خود را دقیق بررسی کنید. به پرسنل، مواد و هزینه‌های حمل‌ونقل توجه دقیقی داشته باشید. پرسنل شما باید به خوبی آموزش دیده باشند و با بیشترین راندمان کار کنند. برای تطبیق با برنامه تولید، در صورت نیاز، تعداد کارگران را کاهش دهید و در صورت ایجاب، همواره آماده استخدام کارگران فصلی باشید.
به طور مرتب فروشندگان خود را بررسی کنید تا مطمئن باشید که مواد با کیفیت بالا، همیشه با کمترین قیمت ممکن در حال تهیه هستند. برخی از فروشندگان در مقابل وفاداری تولیدکنندگان به آنها تخفیفاتی را ارائه می‌دهند، اما مواد و تجهیزات را می‌توان از هر کسی خریداری کرد. اصولا به سمتی حرکت کنید که بازار ایجاد می‌کند و همواره به دنبال بهترین قیمت‌ها باشید.
بخشی از مواردی که معمولا به آن کم توجهی می‌شود، نحوه رسیدگی کارکنان به موجودی‌های انبار است. سیستم‌های موجودی بهتر به کارگران این امکان را می‌دهد که موجودی‌ها را با سرعت بیشتری در انبار پیدا کرده و جایابی کنند.
کاهش بسته‌بندی
همیشه بهتر است از مشکلات، پیش از به وقوع پیوستن آنها جلوگیری کرد. لذا با تمرکز بر محصولاتی که بادوام یا قابل استفاده مجدد هستند، خریدهای خود را مدیریت کنید تا از اتلاف و ایجاد ضایعات جلوگیری کنید. برای اطمینان از جلوگیری خریدهای غیرضروری، یک سیستم خرید پاسخگو راه‌اندازی کنید. بسته‌بندی محصولات برای ایجاد جذابیت محصولات ضروری است، اما در عین حال یکی از عوامل اصلی ضایعات نیز هست.
بنابراین سعی کنید که بسته‌بندی را فقط به موارد ضروری محدود کنید. همچنین تامین‌کنندگان خود را تشویق کنید که در هنگام بسته‌بندی محصولات‌تان نیز این موضوع را درنظر بگیرند.
بازیابی، استفاده مجدد، مرتب‌سازی
با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند الکترولیز، فیلتراسیون، سانتریفیوژ و غیره، حداکثر ضایعات ممکن را از مکان‌های داخل و خارج از محل بازیابی کنید. بازیافت یکی دیگر از گزینه‌های رایج برای موادی مانند کاغذ، پلاستیک و فلز است که به طور منظم قابل انجام است. دقت داشته باشید که از بازیافت مواد خطرناک اجتناب کنید؛ چرا که این مواد آسیب‌های محیطی بسیاری را در پی دارند.
دسته‌بندی ضایعات این اطمینان را ایجاد می‌کند که اقلام قابل بازیافت به مکان مناسب می‌رسند. مسئولیت نظارت بر سطل‌ها، به منظور یافتن راه‌حلی مناسب برای حذف، کاهش یا استفاده مجدد از ضایعات تولید شده را به شخصی واگذار کنید. دقت داشته باشید ضایعاتی که از طریق کسبوکار شما ایجاد می‌شوند، می‌توانند منبعی مفید برای سایر کسب‌وکارها باشند. بنابراین می‌توانید ضایعات تولیدشده خود را از طریق برنامه تبادل ضایعات با چنین کسب‌وکارهایی مبادله کنید.
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
برنامه نگهداری پیشگیرانه ابزار ساده‌ای است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. فرسودگی و پارگی در فرآیند تولید طبیعی است، اما نگهداری منظم از اهمیت بالایی برخوردار است. به نحوه نگهداری مواد خام خود نگاه بیندازید.
نگهداری تنها مقدار معقولی از موجودی، ذخیره‌سازی مواد اولیه در جایی نزدیک به محل مورد استفاده آنها و حصول اطمینان از نگهداری تجهیزات و مواد طبق دستورالعمل‌های توصیه شده، کمک زیادی به جلوگیری از ایجاد ضایعات خواهد کرد.
سیستم‌های خود را دوباره بررسی کنید و در صورت امکان آنها به سیستم‌های هوشمندتر ارتقا دهید. مراقب فیلتراسیون خود باشید و طبق دستورالعمل‌های موجود، نحوه تمیزکردن آنها را بررسی کنید.
مدیریت بهتر سطل‌ها
قرار دادن سطل‌هایی برای جمع‌آوری ضایعات یکی از جنبه‌های حیاتی مدیریت ضایعات در تمام محل‌های تجاری است. اضافه کردن سطل‌های بازیافت بیشتر در محیط میتواند راهی ساده و آسان برای کاهش ضایعات در تولید باشد.
در صورت امکان، یک سطل بازیافت را در کنار هر یک از سطل‌های زباله موجود در کارخانه قرار دهید. این سطل‌ها را به خوبی برچسب بزنید تا کارکنان شما بتوانند به درستی از آنها استفاده کنند.
کاهش میزان مصرف آب
تا جایی که ممکن است مصرف آب و سایر حلال‌ها را کاهش دهید. لجن و فاضلاب‌های صنعتی بخش قابل توجهی از پسماندهای تولیدی را تشکیل می‌دهند. شما می‌توانید این عناصر را با به حداقل رساندن مصرف آب از طریق استفاده از خشک‌کننده‌های شیمیایی، ماشین‌های خشک‌کننده و غیره در عملیات کاهش دهید. علاوه بر این، میزان استفاده از آب را کاملا زیر نظر بگیرید و فرآیندهای خود را بهینه کنید؛ به این ترتیب مصرف آب نیز کمتر خواهد شد.
نقش راهکارهای نرم افزاری در کنترل کیفیت تولید
تولید و عرضه محصولات باکیفیت و منطبق با نیازمندی مشتریان، از اهداف مهم هر کسب‌وکاری است. رسیدن به این هدف نیازمند انجام فرآیندهای مدون و استاندارد کنترل کیفیت در محیط‌های تولیدی است تا هنگام دریافت مواد از تامین‌کنندگان و پس از تولید محصولات، از کیفیت مناسب این اقلام مطمئن شوند.
نرم افزار کنترل کیفیت همکاران سیستم، با امکاناتی مانند ایجاد طرح‌های کیفی بر اساس استانداردهای گوناگون، طرح‌های نمونه‌گیری AQL، کنترل کیفیت مواد ورودی، انجام بازرسی‌های دوره‌ای، کنترل کیفیت هنگام تولید، کنترل کیفیت محصولات نهایی و ارتباط با مدیریت بچ به شما اطمینان می‌دهد که در تمام مراحل تامین، نگهداری و تولید استانداردهای کیفی اعمال شده‌اند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.
منابع:
- conserve-energy-future.com
- katanamrp.com