یک عصر گرم تابستانی، در راه منزل لیوان بزرگی آبمیوه می‌خرید، از سوپرمارکتی که در مسیرتان قرار گرفته چند قلم کالای مصرفی روزانه تهیه می‌کنید و بعد یادتان می‌افتد در خانه استامینوفن ندارید. تمام این کالاها، مصارف روزانه شما هستند. کالاهایی که اگر امروز آن را تهیه نکنید احتمالا به مشکل بر می‌خورید. به این کالاها معمولا کالاهای تندمصرف یا FMCG می‌گویند.
البته این تنها شما نیستید که با تهیه نکردن کالاهای تند مصرف دچار مشکل می‌شوید؛ بلکه کارخانه‌ها و خرده‌فروشی‌ها هم بر روی سود حاصل از فروش روزانه این کالاها حساب باز کرده‌اند.
در واقع کالای تند مصرف اگر امروز به فروش نرسد ممکن است به تولیدکننده و توزیع‌کننده زیان برسانند، تاریخ انقضای آن بگذرد یا دیگر بازار نیاز روز گذشته را نداشته باشد. اما کالای تندمصرف یا FMCG چیست چه ویژگی‌هایی دارد و نحوه بازاریابی و فروش FMCG چگونه است؟
انواع کالاهای مصرفی کدامند؟
ابتدا بد نیست که با انواع کالاهای مصرفی و تفاوت‌های آنها آشنا شویم. برخلاف کالاهای تندمصرف، گونه‌ای از کالاها وجود دارد که به کندمصرف یا کندحرکت معروف هستند. این کالاها تقاضای کمتری نسبت به FMCGها دارند و مدت زمان بیشتری در فروشگاه باقی می‌مانند. اگر بخواهیم تخصصی‌تر بررسی کنیم سه نوع کالا در فضای مارکت به فروش می‌رسد:
| کالای بادوام | کالای بی‌دوام | خدمات |
| کالاهایی که عمر بیشتری (بیش از سه سال) نسبت به انواع دیگر دارند، ماندگارتر هستند و در طول زمان کمتر دچار فرسودگی می‌شوند. مانند چرخ خیاطی یا ماشین لباس‌شویی. | کالاهای بی‌دوام با یک یا چند بار مصرف تمام می‌شوند و باید آنها را دوباره تهیه کنیم. این کالاها معمولا عمری کوتاه و نهایتا یک ساله دارند. مانند صابون و شامپو. | خدمات شامل امکاناتی است که برای مشتری فراهم می‌شود و از سه جنبه متفاوت با کالا است: اولا قابل لمس نیست، دوما نمی‌توان آن را نگه داشت و سوم اینکه خدمات در لحظه تولید، مصرف می‌شوند. برای نمونه اگر از کارواش استفاده کنید همان لحظه که خدمت شست‌وشو در اختیار شما قرار می‌گیرد در حال مصرف آن نیز هستید. |
انواع کالاهای مصرفی
FMCG چیست؟
در ادامه به مفهوم FMCG می‌پردازیم. ابتدا باید ببینیم FMCG مخفف چیست؟ FMCG مخففFast-Moving Consumer Goods است. ترجمه واژه به واژه آن می‌شود: «کالاهای مصرفی از نوع تندرو!» اما چرا معتقدند این کالاها تندرو یا Fast Moving هستند؟
چون آن‌قدر پرفروش هستند و سرعت خریدشان توسط مشتری بالا است که یک خرده فروشی مجبور است مدام قفسه‌های فروشگاه حاوی این کالاها را دوباره پر کند.
کالاهای تندمصرف به دلیل تقاضای بالای مصرف‌کنندگان (مانند نوشابه و شیرین) یا به دلیل فاسد شدنی بودن آنها (مانند گوشت، محصولات لبنی و محصولات پخته) ماندگاری کوتاهی دارند. این کالاها به طور مکرر خریداری می‌شوند، به سرعت مصرف می‌شوند، قیمت پایینی دارند و در مقادیر زیاد فروخته می‌شوند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
- مواد غذایی
- محصولات دارویی (داروهای بدون نسخه)
- محصولات نظافت منزل
- محصولات پلاستیکی
- لوازم التحریر
- محصولات بهداشتی
شرکت FMCG چیست؟
همان‌طور که احتمالا حدس می‌زنید، شرکت FMCG شرکتی است که کالاهای تندمصرف تولید می‌کند. برای نمونه کارخانه کوکاکولا یک شرکت FMCG محسوب می‌شود. یا محصولات نستله که در ایران هم پرطرفدار است، کالای تندمصرف است و شرکت تولیدکننده آن نیز شرکت FMCG است.
یکی از مهم‌ترین مواردی که شرکت‌های FMCG باید به آن توجه داشته باشند؛ مسئله پخش است. اغلب کالاهای تندمصرف تاریخ مصرفی محدودی دارند و اگر به موقع توزیع و تزریق نشوند به اقتصاد شرکت آسیب می‌زنند.
بنابراین پخش مویرگی و توسعه آن در این شرکت‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. خصوصا که بازار در این زمینه بسیار رقابتی است. چهار توصیه متخصصان برای بازاریابی کالاهای تندمصرف یا FMCG و پیشی گرفتن از رقبا را می‌خوانیم:
- بهبود کیفیت و اثربخشی کالاها
- کاهش هزینه‌های مربوط به تولید
- راه‌حل‌های مناسب برای بهینه کردن بسته‌بندی محصولات برای حفاظت از محیط‌زیست
- به تاخیر انداختن انقضای محصول
شرکت FMCG شرکتی است که کالاهای تندمصرف تولید می‌کند
کالاهای FMCG چه ویژگی‌هایی دارند؟
کالاهای تند مصرف (FMCG) اغلب در تعداد بالایی تولید و عرضه می‌شوند زیرا تقاضا برای آنها زیاد است. سود حاصل از فروش هر یک از این کالاها به تنهایی قابل توجه نیست، اما همین تولید و عرضه و فروش بالا طی زمان کوتاه، تولید کالاهای تند مصرف را سودمند کرده است. به‌طور کلی می‌توانیم ویژگی‌های کالاهای تند مصرف را به این شکل بیان کنیم:
- عمر فروشگاهی این کالاها کم است. یعنی کالای تند مصرف یا تاریخ مصرف کوتاهی دارد یا آن‌قدر بازار تقاضای آن گرم است که زمان زیادی در فروشگاه باقی نمی‌ماند.
- نیاز به پخش مویرگی و استراتژی‌های پخش برای کالای تندمصرف بیشتر احساس می‌شود. سود حاصل از فروش این کالاها به‌واسطه حجم فروش آنها تعیین می‌شود؛ بنابراین اگر پخش و توزیع به شکل فراگیر انجام نشود ممکن است شرکت کالای FMCG مورد نظر ضرر بدهد.
- دفعات خرید کالاهای FMCG توسط مشتری بالا است. اغلب این کالاها مصارف روزانه دارند. بسیاری از آنها در همان روزی که تهیه می‌شوند به مصرف می‌رسند. (مانند نان) بنابراین مشتری نیاز دارد بعضی از کالاهای تندمصرف را به شکل روزانه تهیه کند.
در جدول زیر ویژگی‌های کلی کالاهای FMCG را از دید مشتری و از دید تولیدکننده و خرده‌فروش بررسی کرده‌ایم:
| ویژگی کالای تندمصرف از دید مصرف‌کننده | ویژگی کالای تندمصرف از دید خرده‌فروش |
| همیشه در دسترس است | گردش مالی بالایی دارد |
| اغلب مورد نیاز است | هزینه هر واحد کم و سود واحد ناچیز است |
| تلاش خرید کمی نیاز دارد (پروسه نیاز، پیدا کردن فروشگاه، انتخاب، خرید و مصرف بسیار کوتاه است) | نیاز به توزیع بالا و پخش عمده دارد |
| قیمت نسبتا کمی دارد (نسبت به سایر کالاها) | دوام آن کم است و اغلب تاریخ انقضا دارد |
ویژگی های کالاهای تندمصرف
کالاهای تند مصرف FMCG شامل کدام گروه‌های کالا می‌شوند؟
کالاهای FMCG اغلب کالاهایی هستند که برای مشکلات روزانه در زندگی ما، راه‌حل‌های سریع، موثر و مقرون‌به‌صرفه ارائه می‌کنند. برای نمونه برای زوج شاغلی که عصر به خانه می‌رسند، غذاهای کنسروی یک راه‌حل سریع محسوب می‌شود.
یا غذای حاضری و بدون نیاز به دستور پخت پیچیده مانند نودل یک راهکار مقرون‌به‌صرفه برای دانشجویان است. به‌طور کلی می‌توانیم کالاهای تندمصرف را به‌شکل زیر دسته‌بندی کنیم:
- غذاهای فرآوری‌شده مانند کنسرو لوبیا، رب، ماست و محصولات مشابه که نیاز به تغییرات و فرآوری پیش از مصرف دارند،
- نوشیدنی‌ها مثل آب معدنی، انواع آبمیوه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و نوشابه،
- غذاهای خشک شامل شیر خشک، چای، برنج، قهوه و آرد،
- غذاهای تازه مانند میوه و سبزیجات که فاسدشدنی هستند،
- غذاهای پخته، هر نوع غذایی که پیش از بسته‌بندی و عرضه، نیاز به فرآیند پخت‌وپز داشته باشد مانند انواع کیک‌ها، کلوچه، بیسکوییت و خوراکی‌های مشابه،
- خوراکی‌های آماده خوردن مثل تنقلات،
- خوراکی‌های منجمد مانند بستنی، سوسیس و کالباس و گوشت و مرغ بسته‌بندی،
- لوازم بهداشتی مصرفی مانند شوینده‌ها، ماسک و خمیردندان،
- داروهای مصرفی بدون نسخه از جمله مسکن‌های ضعیف،
- لوازم اداری که استفاده روزانه دارند مانند خودکار و کاغذ.
FMCG چه تفاوتی با CPG دارد؟
از آن‌جایی که تعاریف کالای CPG و FMCG به هم نزدیک است در دنیای خرده‌فروشی گاهی این دو را به‌جای هم به کار می‌برند. اما جالب است بدانید این دو کالا یکسان نیستند.
کالای CPG (Consumer Packaged Goods) یا کالای مصرفی بسته‌بندی شده هم به کالایی گفته می‌شود که خیلی سریع به فروش می‌رود و مصرف بالایی دارد. با اینکه اغلب این دو را به جای هم به کار می‌برند (و خیلی هم اشتباه نیست)، اما می‌توان گفت CPG و FMCG دو تفاوت مشخص دارند:
تفاوت اول
کالای CPG هم مانند FMCG سریع فروش می‌رود اما سرعت فروش و مصرف آن کمتر است و در بسیاری از موارد تاریخ مصرف طوللانی‌تری هم دارد. برای نمونه وقتی وارد یک فروشگاه زنجیره‌ای می‌شوید ممکن است در کنار شیر و نان و پنیر (کالای تندمصرف)، اسپری خوش‌بوکننده (کالای CPG) هم تهیه کنید. این اسپری یک‌شبه تمام نمی‌شود (برخلاف شیر و نان)، اما احتمالا از آن استفاده روزانه دارید.
تفاوت دوم
تفاوت بعدی در سود و راحتی فروش این دو کالا است. به نظر شما 20 میلیون تومان خاک گربه خانگی زودتر به فروش می‌رود یا 20 میلیون تومان بستنی؟ قاعدتا سودی که تولیدکننده خاک گربه برای فروش آن در نظر می‌گیرد بیشتر از شرکت بستنی‌سازی است. همان‌طور که گفتیم سود کالاهای FMCG از فروش و تقاضای بالای آنها تامین می‌شود نه از سود فروش تک‌به‌تک کالاها.
با این وجود، در آمریکای شمالی به‌جای FMCG از CPG استفاده می‌کنند و همین باز هم نشان‌دهنده تفاوت بسیار کم این دو نوع کالا است.
روش‌های مختلفی برای بازاریابی کالاهای تندمصرف وجود دارد که به تناسب نیازهای شرکت و بودجه و سلیقه مشتری باید بهترین آنها را انتخاب کرد
چرا کار کردن در بازار FMCG پرسود است؟
شاید اینکه سود حاصل از فروش هر محصول FMCG نسبتا کم است شما را نسبت به کار در این بازار دلسرد کرده باشد. اما دلایلی وجود دارد که ثابت می‌کنند بازار FMCG پر سود است و کار کردن در آن آینده خوبی دارد:
- برندهای کالاهای FMCG معمولا به‌خوبی شناخته و مطرح می‌شوند. خود شما اولین برندهایی که در ذهنتان می‌آید چیست؟ قطعا تعدادی از آنها مربوط به کالاهای تندمصرف هستند.
- با افزایش حجم تولید و ارتقای شبکه توزیع و پخش، سود قابل توجهی از تولید کالاهای FMCG به دست خواهید آورد.
- به خاطر رقابت بالا در این بازار و چند فاکتور دیگر، دستتان در خلاقیت و نوآوری باز است. بازار کالای تند مصرف تشنه نوآوری و محصولات جدید با ویژگی‌های نو و مشتری‌پسند است.
- فرصت‌های شغلی متعددی در شرکت‌های FMCG وجود دارد. چه مهندس صنایع باشید چه طراح بسته‌بندی و چه بازاریاب، در این بازار برای همه هست.
- اگر دغدغه‌های اجتماعی دارید و دلتان می‌خواهد بر زندگی مردم تاثیرگذار باشید این یکی از عرصه‌هایی است که فرصت لازم را برای شما فراهم می‌کند. کالاهای FMCG و شرکت‌های تولیدکننده آن مستقیما بر سلیقه مردم و خواسته‌ها و زندگی شخصیشان موثر هستند.
نکات قابل توجه در تولید کالاهای FMCG
بازاریابی کالاهای تندمصرف بسیار مهم است. با توجه به بازار رقابتی در کالاهای تندمصرف، باید به این نکته توجه داشته باشید و راه‌های مختلفی برای بازاریابی کالا های FMCG و تبلیغات آنها پیش روی شماست.
بسته‌بندی محصولات تندمصرف هم اهمیت بالایی دارد. در بسته‌بندی این کالاها به نکات زیر توجه کنید:
- بسته‌بندی باید جذاب و زیبا باشد،
- اطلاعات لازم باید روی پوشش محصولات چاپ شده باشد. اطلاعاتی مانند تاریخ تولید، تاریخ انقضا، الزامات ایمنی و نگهداری، برند و گروه مصرف‌کننده،
- نوع و جنس بسته‌بندی باید کالا را در همه مراحل (تولید، جابجایی، نگهداری و مصرف) حفاظت کند،
- بهداشت و ایمنی کالا در بسته‌بندی باید حفظ شود
وفادار کردن مشتری به کالاهای تند مصرف چندان ساده نیست. بد نیست از متخصصان این زمینه کمک بگیرید. یکی از راه‌های وفاداری مشتری به شرکت FMCG، راه‌اندازی باشگاه مشتریان است.
چند نمونه از شرکت های FMCG در ایران
شرکت‌های موفقی در ایران وجود دارند که کالای تندمصرف تولید می‌کنند. بعضی از این شرکت‌ها صاحب برندهای مطرح و شناخته‌شده‌ای هستند.
برای نمونه شرکت گلستان که در زمینه تهیه، تولید و بسته‌بندی محصولات غذایی، بیش از 60 سال است که فعالیت می‌کند. کارخانه مینو یکی دیگر از تولیدکنندگان محصولات تندمصرف است. بیسکوئیت پرطرفدار ساقه طلایی از محصولات این کارخانه است. مینو نیز قدمتی 50 ساله دارد.
یکی دیگر از فروشگاه‌های زنجیره‌ای که محصولات تندمصرف را تولید می‌کند و می‌فروشد، نان سحر است. این مجموعه بیش از 40 سال است که در تولید و عرضه انواع نان فعالیت دارد. با این‌حال محصولات این فروشگاه اخیرا بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
الزامات نرم‌افزاری در بازاریابی، فروش و پخش کالاهای تندمصرف
کالاهای تندمصرف آن‌چنان با زندگی روزمره مردم گره خورده‌اند که تهیه نکردن آنها حتی برای یک روز ممکن است روی کیفیت زندگی‌شان تاثیر بگذارد. تولید کالاهای FMCG می‌تواند سود قابل توجهی به همراه داشته باشد به‌شرطی که بدانید چه محصولی را می‌خواهید تولید کنید، محصول شما چه تمایز و برتری نسبت به رقبایتان دارد و در مسیر تولید و عرضه این محصول با چه چالش‌هایی روبرو می‌شود.
واقعیت آن است که عرضه و فروش کالاهای تندمصرف و نحوه بازاریابی و فروش آنها بدون استفاده از راهکارهای نرم‌افزاری امکان‌پذیر نیست. این کالاها معمولا توسط شرکت‌های پخش به خرده‌فروشی‌ها عرضه و سپس از طریق آنها به مصرف‌کنندگان نهایی می‌رسند.
بنابراین شرکت‌های پخش و خرده‌فروشی‌ها نقش قابل توجهی در فروش و بازاریابی این محصولات دارند. نرم افزار پخش مویرگی راهکاران و نرم افزار فروشگاهی همکاران سیستم دو راه‌حل نرم‌افزاری هستند که مدیران و دست‌اندرکاران این شرکت‌ها و فروشگاه‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند. برای دریافت مشاوره رایگان با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
در پایان باید گفت ما در این مقاله سعی کردیم به‌طور کامل شما را با کالای FMCG و هر موضوع مرتبط با آن آشنا کنیم. امیدوارم به پرسش‌های شما پاسخ کاملی داده باشیم. می‌توانید در قسمت نظرات، نظر خود را با ما در میان بگذارید.