مالیات تکلیفی انواع مختلفی دارد که مالیات تکلیفی اجاره یکی از مهم‌ترین آنها است. ممکن است شما به عنوان صاحب یک کسب‌وکار بخواهید محل فعالیت یا دفتر کاری را برای خود اجاره کنید. در این بین قوانین مالی و مالیاتی تکالیفی را برای موجر و مستاجر در نظر گرفته‌اند که مهم‌ترین آنها بحث مالیات تکلیفی اجاره است.
با این حال، هنوز هم بسیاری از صاحبان کسب‌وکارها با قوانین و مفاهیم مالیات تکلیفی آشنا نیستند. در این مقاله با ما همراه باشید تا به صفر تا صد آن اشاره کنیم.
مالیات تکلیفی اجاره چیست و پرداخت آن بر عهده کیست؟
مالیات تکلیفی نوعی از مالیات بر درآمد اشخاص است که براساس احکام قانونی مختلف اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگری وظیفه دریافت از مودی و پرداخت آن را به سازمان امور مالیاتی بر عهده دارند.
مالیات تکلیفی انواع مختلفی دارد که در مواد قانونی مختلف از جمله تبصره 9 ماده 53، مواد 85، 86، 102، 103، 107 قانون مالیات‌های مستقیم به آنها اشاره شده است. اما در حال حاضر مهم‌ترین مالیات تکلیفی موجود، همان تبصره 9 ماده 53 است.
ماده 53 قانون مالیات‌های مستقیم به بحث مالیات بر درآمد اجاره املاک و مستغلات پرداخته و یکی از مواد مهم قانونی در این زمینه است. این ماده قانونی می‌گوید:
«درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می‌گردد عبارت است از کل مال‌الاجاره، اعم از نقدی و غیر نقدی، پس از کسر بیست و پنج درصد(25%) بابت هزینه‌ها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره.»
این ماده قانونی در ادامه به مباحث دیگری در این زمینه اشاره می‌کند. از جمله اینکه «درآمد مشمول مالیات در مورد اجاره دست اول املاک مورد وقف یا حبس بر اساس این ماده محاسبه خواهد شد.»
همچنین ادامه می‌دهد: «هرگاه موجر مالک نباشد، درآمد مشمول مالیات وی عبارت است از مابه‌التفاوت اجاره دریافتی و پرداختی بابت ملک مورد اجاره.»
اما همین ماده دارای چندین تبصره قانونی مختلف است که هر کدام به موضوعی اشاره کرده‌اند و ما در اینجا با تبصره 9 آن سروکار داریم که به بحث مالیات تکلیفی اجاره املاک اشاره دارد و می‌گوید:
«وزارتخانهها، موسسات و شرکت‌های دولتی و دستگاه‌هایی که تمام یا قسمتی از بودجه آنها به وسیله دولت تامین می‌شود، نهادهای انقلاب اسلامی، شهرداری‌ها و شرکت‌ها و موسسات وابسته به آنها و همچنین سایر اشخاص حقوقی مکلف‌اند مالیات موضوع این فصل را از مال‌الاجاره‌هایی که پرداخت می‌کنند کسر و تا پایان ماه بعد(1) به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک پرداخت و رسید آن را به موجر تسلیم نمایند.»
براساس این تبصره قانونی چنانچه مستاجر شخص حقوقی باشد، زمانی که اجاره را پرداخت می‌کند، ملکف است که مالیات اجاره را محاسبه و کسر کند. سپس آن را به اداره دارایی پرداخت کرده و رسیدش را به موجر تحویل دهد.
به این نوع مالیات مالیات تکلیفی می‌گویند که متاسفانه بسیاری از حسابداران از آن اطلاع ندارند و از این بابت کسب‌وکارها و حتی اشخاص حقیقی جریمه‌های زیادی متحمل می‌شوند.
مالیات تکلیفی اجاره چند درصد است و چگونه محاسبه می‌شود؟
نحوه محاسبه مالیات تکلیفی اجاره براساس صدر ماده 53 ق.م.م است که بیان می‌کند «کل مال‌الاجاره اعم از نقدی و غیرنقدی پس از کسر 25 درصد بابت هزینه‌ها و استهلاک‌ها و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره.»
براساس این ماده قانونی هر مبلغی که شما به عنوان اجاره پرداخت می‌کنید باید در 75 درصد ضرب کنید تا 25 درصد استهلاک و هزینه ملک از آن کم شود. مبلغی که به دست می‌آید؛ درآمد مشمول مالیات اجاره است.
سپس چنانچه موجر شما شخص حقوقی باشد باید ضرب در 25 درصد شود و اگر شخص حقیقی بود باید ضرب در نرخ ماده 131 شود که پلکانی است. یعنی تا میزان 500 میلیون ریال 15 درصد، 500 میلیون ریال بعدی 20 درصد و ماب‌الاختلاف هر چقدر باقی ماند 25 درصد است.
مهلت پرداخت مالیات تکلیفی اجاره تا چه زمانی است؟
مهلت پرداخت مالیات تکلیفی اجاره تا پایان ماه بعد است. برای نمونه اگر در فروردین ماه اجاره پرداخت شود، کسب‌وکارها تا پایان اردیبهشت مهلت دارند که تکلیف خود را انجام دهند.
اگر موجر سازمان‌ها، نهادها و دستگاههای دولتی و شهرداری بودند، آیا باز هم مستاجر باید این تکلیف را انجام دهد؟
ماده 2 قانون مالیات‌های مستقیم به وزارتخانهها، دستگاههای دولتی و شهرداری‌ها اشاره می‌کند که پرداخت مالیات شامل آنها نمی‌شود. با این اوصاف زمانی که موجر یکی از این دستگاه‌ها باشد، بحث مالیات تکلیفی اجاره و ارائه اظهارنامه مالیاتی در این زمینه خود به خود منتفی است.
در همین راستا بخشنامه 2009363 مورخ 8/06/93 نیز اشاره می‌کند که در چنین شرایطی نیازی نیست که مستاجر این تکلیف را انجام دهد. در واقع زمانی که موجر سازمان‌های دولتی باشد، نیازی به پرداخت و کسر مالیات اجاره نیست.
پرداخت نکردن مالیات تکلیفی اجاره چه جریمه‌ای دارد؟
براساس بخش پایانی بخشنامه‌ی بالا، در صورت عدم کسر مالیات تکلیفی موضوع تبصره 9 ماده 53 علاوه بر مسئولیت تضامنی که مودی در پرداخت مالیات دارد، مشمول جرائم مذکور در ماده 199 ق.م.م خواهد بود. این ماده بیشتر مربوط به جرائم مالیات بر حقوق است و بیان می‌کند:
«هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب مقررات این قانون مکلف به کسر و ایصال مالیات مودیان دیگر است، در صورت تخلف از انجام وظایف مقرره، علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مودی در پرداخت مالیات خواهد داشت، مشمول جریمه‌ای معادل ده درصد مالیات پرداخت نشده در موعد مقرر و 2.5 درصد مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تاخیر از سررسید پرداخت خواهد بود.»
بنابراین عدم انجام تکلیف تبصره 9 ماده 53 جریمه ماده 199 را به دنبال دارد. بنابراین تمام شرکت‌هایی که مستاجر هستند باید آن را انجام دهند.
جمع‌بندی
بحث مالیات تکلیفی اجاره از جمله انواع مالیات است که بسیاری از کسب‌وکارها با آن سروکار دارند. استفاده از نظر مشاوران و متخصصان مالیاتی در کنار به‌کارگیری نرم‌افزارهای حسابداری در تسهیل نحوه محاسبه و پرداخت انواع مالیات به شما کمک می‌کند.
همکاران سیستم با ارائه مجموعه نرم‌افزار حسابداری در قالب راهکاران مالی در این مسیر در کنار شماست. ضمن آنکه این شرکت مجموعه نرم‌افزارهای حسابداری آنلاین خود را در قالب راهکاران مالی ابری برای شرکت‌های کوچک و متوسط ارائه کرده است.