سازمان‌ها از مسیرهای شغلی به عنوان راهی برای حفظ و مشارکت کارکنان در سازمان استفاده می‌کنند. زمانی که مسیر شغلی مشخصی در سازمان‌ها وجود داشته باشد، احتمال ماندن کارمندان در آن سازمان نیز افزایش پیدا میکند. اگر در سازمان مسیر شغلی به خوبی درک شده باشد، کارکنان نیز برای رشد انگیزه دارند که این امر به نوبه خود به سازمان کمک میکند تا با صرف هزینه کمتر، به اهداف کوتاهمدت و بلندمدت خود دست پیدا کند.
در این مقاله قصد داریم تا به معرفی مسیر شغلی و اهمیت آن در سازمان پرداخته و مراحل طراحی یک مسیر شغلی استاندارد را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه نیز چند مثال در مورد مسیر شغلی معرفی کرده و مهارت‌های لازم برای پیشرفت در مسیر شغلی را شرح خواهیم داد.
مسیر شغلی چیست؟
مسیر شغلی یک نقشه راه پیشرفت همراه با معیارهای کوتاهمدت و بلندمدت است. به عبارت دیگر، مسیر شغلی مسیری را که یک کارمند از یک جایگاه سطح پایینتر و از طریق عهدهدار شدن نقشهای متوالی برای رسیدن به هدف نهایی خود طی میکند، به تصویر میکشد. در هر سازمان، مسیر شغلی هر کارمند تا حدودی منحصر به فرد است. مسیر شغلی به سازمان‌ها کمک میکند تا:
- بهترین کارمندان خود را حفظ کنند،
- به کارکنان حس هدفمندی القا کنند،
- افراد برتر را جذب کنند،
- توانمندی‌ها، تجارب و تنوع را در نیروی کار خود افزایش دهند،
- یک فرهنگ کارمندمحور ایجاد کنند،
- با سایر سازمان‌ها در بازار خود رقابت داشته باشند.
انواع مسیر شغلی
به طور کلی چهار نوع مسیر شغلی وجود دارد که عبارتنداز: مسیر شغلی مبتنی بر دانش، مبتنی بر مهارت، مبتنی بر کارآفرینی و آزاد(فریلنس). هر کدام از انواع مسیرهای شغلی روی توسعه مجموعه خاصی از صلاحیت‌ها و توانمندی‌ها تمرکز داشته و به شما در انجام کارتان کمک میکند.
مسیر شغلی مبتنی بر دانش
مسیرهای شغلی مبتنی بر دانش به شما این امکان را میدهند که از دانشی که در طول زمان به دست آوردهاید، برای انجام کار خود استفاده کنید. کارکنان واحدهای منابع انسانی، بازاریابی و حسابداری همگی مسیر شغلی مبتنی بر دانش را دنبال می‌کنند. نمونه‌های دیگر شامل متخصصان و مهندسان فناوری اطلاعات هستند.
مسیر شغلی مبتنی بر مهارت ها
در مشاغلی که مبتنی بر مهارت هستند، این نیاز وجود دارد که نسبت به چگونگی عملکرد یک وظیفه خاص شناخت و آگاهی وجود داشته باشد که عموما شامل مهارت‌های فیزیکی، عملی یا خدماتی می‌شوند. بسیاری از این نقش‌ها در صنعت ساخت و ساز و هنر از جمله مجریان، هنرمندان و سرآشپزهای رستوران‌ها قرار می‌گیرند.
همچنین باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که جایگاه‌های شغلی زیادی وجود دارند که شما در آن‌ها باید دارای مهارت‌های مختلفی باشید. برای مثال ممکن است شغل شما به ترکیبی از کارهای مبتنی بر دانش و مبتنی مهارت نیاز داشته باشد. این مورد در مورد وکلا، پزشکان و کارکنان اداری صدق میکند.
مسیر شغلی مبتنی بر کارآفرینی
یک کارآفرین ، یک مشکل یا نیاز خاص را با طراحی محصول یا ارائه خدمات منحصر به فرد خود حل میکند. یک کارآفرین هم می‌تواند به طور مستقل کار کند و هم شرکت خود را راه‌اندازی کرده و نیرو استخدام کند.
مسیر شغلی آزاد (فریلنس)
افرادی که به شکل فریلنس کار می‌کنند، عمدتا برای انجام یک پروژه یا زمینه خاص با سازمان‌ها همکاری می‌کنند؛ اما استخدام سازمان نیستند. این افراد خدمات زیادی از جمله طراحی گرافیک، مشاوره، عکاسی و مواردی از این دست را ارائه میدهند.
طراحی مسیر شغلی در 7 مرحله
دراین بخش به 7 مرحله اشاره می‌کنیم که با پیمودن آن‌ها می‌توانید یک مسیر شغلی کارا و اثربخش را برای سازمان خود طراحی کنید.
مراحل طراحی مسیر شغلی
1. چارت سازمانی خود را به روزرسانی کنید
چارت سازمانی نموداری است که نوع ساختار شرکت شما را نشان می‌دهد. در واقع این چارت در قالب یک نمایش گرافیکی از سلسله مراتب و روابط موجود در سازمان است. سازمان شما ممکن است دارای ساختار سنتی، ساختار تخت یا چیزی ما بین این دو ساختار باشد.
در مرحله اول طراحی مسیر شغلی، اگر چارت سازمانی ندارید، آن را طراحی و ایجاد کنید. چنانچه در حال حاضر چارت سازمانی دارید نیز مطمئن شوید که به روز و جدید است.
در گام بعدی، نمودار سازمانی خود را با طرح کسب‌وکار خود هماهنگ کنید. آیا قصد اضافه کردن محصولات و خدمات جدیدی را دارید؟ آیا در حال ورود به بازارهای جدید هستید؟ همچنین ممکن است که لازم باشد نقشهای شغلی جدید، تیم‌ها یا بخش‌هایی را که در حال حاضر ندارید نیز به این چارت اضافه کنید.
2. جایگاه های شغلی را تعریف کنید
حالا که یک نمودار سازمانی در اختیار دارید، کار خود را با فهرست کردن شرح شغل و مسئولیت‌های کلیدی هر جایگاه شغلی شروع کنید. سپس، الزامات آموزشی، گواهینامه‌ها و مهارت‌های سخت/نرم را به آن اضافه کنید.
تا جایی که ممکن است در این مرحله از طراحی مسیر شغلی دقیق عمل کنید. به پروژه‌هایی که اخیرا تکمیل شده نگاه بیندازید تا مطمئن شوید که هیچ شایستگی‌ای را از دست نداده‌اید. علاوه بر این، شاخص‌های کلیدی عملکرد هر موقعیت شغلی را در نظر بگیرید. شما موفقیت را چگونه اندازه‌گیری می‌کنید؟ برای هر جایگاه شغلی، افراد موفق در آن را مبنا قرار دهید. به عنوان مثال، آن‌ها دارای چه ویژگی‌هایی هستند که باعث اثربخشی بیشتر شده‌اند؟
به این تمرین، بررسی پروفایل شغلی نیز گفته می‌شود که می‌تواند مشخص کند آیا شرح شغل در یک خوشه شغلی قرار می‌گیرد یا خیر. خوشه‌های شغلی که به آن‌ها خانواده‌های شغلی نیز گفته می‌شود، گروهی از مشاغل هستند که ویژگی‌های مشابه یا ویژگی‌های مشترک دارند.
3. برای هریک از مهارت‌ها یک نقشه راه ترسیم کنید
پس از آن که جایگاه‌های شغلی خود را مشخص کردید، اکنون زمان آن است که کمی فراتر نگاه کنید. در این مرحله از طراحی مسیر شغلی ، باید نقشه راه(ها) یا مسیرهای حرفه‌ای را برای هر دپارتمان، تیم یا نقش سازمانی طراحی کنید. چگونه کارمندی که درسطح ابتدایی قرار دارد می‌تواند از طریق جایگاه‌های شغلی مختلف موجود در سازمان پیشرفت داشته باشد؟ چه جابجایی یا گردش‌های افقی لازم است؟ شما چگونه می‌توانید تیپ‌های شخصیتی مختلف را در سازمان با جایگاه‌های شغلی مختلف تطبیق دهید؟
برای مثال، در خانواده شغلی منابع انسانی، دستیار منابع انسانی می‌تواند جایگاهی در سطح ابتدایی باشد. در پیشرفت مشاغل، یک کارمند ممکن است قبل از تبدیل شدن به یک مدیر واحد منابع انسانی، به عنوان یک کارشناس جبران خدمات و مزایا، کارشناس جذب یا دستیار مدیر منابع انسانی خدمت کند.
به خاطر داشته باشید که مسیر به خصوصی وجود ندارد که شما بتوانید از طریق آن هر نقش را به یک نقش پیشرفته‌تر تبدیل کنید. اگر در سازمان نقشهای شغلی خیلی تخصصی نداشته باشید، به طور بالقوه مسیرهای شغلی بیشتری نیز خواهید داشت. این موضوع می‌تواند یک نقطه قوت بزرگ باشد و به هریک از کارمندان کمک کند تا مسیر شغلی خاصی که برای آن‌ها مناسب است را پیدا کنند.
4. نیازهای آموزشی را شناسایی کنید
گام بعدی در طراحی مسیر شغلی این است که از این موضوع که آیا می‌توانید کارمندان را وارد این مسیر کنید یا نه، یک ارزیابی داشته باشید. این ارزیابی را با مستندسازی برنامه‌های آموزشی که به شکل داخلی یا برون‌سپاری شده برگزار شده‌اند، شروع کنید.
- آیا کارمندان شما قادرند با امکانات و برنامه‌های فعلی سازمان از نردبان شغلی خود بالا بروند؟
- آیا هدایت و راهنمایی توسط رهبران سازمان بخش مهمی از فرهنگ شماست؟
- آیا برنامه‌های آموزشی را به شکل مستمر ارائه می‌دهید؟
- به اسناد مرتبط با خروج کارمندان از سازمان نگاه کنید. چرا کارمندان شرکت شما را ترک می‌کنند؟
- از کارکنان خود نظرسنجی کنید که به چه نوع آموزش‌هایی نیاز دارند؟
5. یک برنامه آموزش و توسعه ایجاد کنید
اگر در سازمان خود سرمایه‌گذاری چندانی روی امر آموزش نکرده باشید، باید بیشترین زمان و منبع را به آن اختصاص دهید. این مرحله بخش عملی برنامه مسیر شغلی شما است؛ شناسایی نیازها و ایجاد جدول زمانی برای اجرا. البته که شاید مجبور شوید وضعیت موجود و فعلی سازمان را برای ایجاد پیشرفت شغلی به هم زده و دستخوش تغییر کنید، اما اصل مطلب همین است!
برنامه‌های رشد عمودی را با طرح کسب‌وکار خود هم راستا کنید. پس از انجام این کار، می توانید آن را در بودجه خود بگنجانید. اگر در این فرایند درست عمل کنید موفق به ایجاد «فرهنگ مربی‌گری» در سازمان خود شده‌اید. این دقیقا همان چیزی است که شرکت‌های بزرگ را از یگدیگر متمایز میکند.
شناسایی نیازها و ایجاد جدول زمانی برای اجرا یکی از بخش‌های مهم در طراحی مسیر شغلی است
6. مستندسازی برنامه مسیر شغلی
بیاید به مراحل قبلی نگاهی بیندازیم. در این مرحله از طراحی مسیر شغلی ، شما باید موارد زیر را داشته باشید:
- چارت سازمانی
- مشخصات نقش شغلی
- مربیان و منتورها
- مسیرهای شغلی / نقشه راه
- برنامه‌های آموزشی
7. مسیر شغلی هر کارمند را ترسیم کنید
در این مرحله شما می‌توانید برنامه مسیرهای شغلی خود را به کار بگیرید. در مورد استخدام‌های جدید، این کار را حین ورود کارکنان انجام دهید و در مورد کارکنان فعلی سازمان، مدیران هریک از بخش‌ها باید این کار را در طول بررسی عملکرد انجام دهند.
مدیران حین جلسات ترسیم مسیر شغلی کارکنان باید در مورد اهداف و انتظارات کوتاه و بلندمدت کارمندان صحبت کنند. چنانچه که آن‌ها در گزارش‌های خود اشاره‌ای به مسیر شغلی نداشته باشند، باید به آن‌ها آموزش‌های لازم را ارائه دهید.
مدیران باید عملکرد کارمندان خود را ارزیابی کرده و در مورد توالی مشاغلی که آن‌ها در آینده طی می‌کنند، بحث کنند. اطمینان حاصل کنید که مدیران شما برای آموزش مداوم برنامه‌ریزی دارند.
نمونه مسیر شغلی
کلید داشتن یک مسیر شغلی مستحکم، شناسایی مهارت‌ها و تجربه‌هایی است که برای موقعیت‌های شغلی موجود در مسیر شغلی شما لازم است. اینکه شما دو سال مدیر بوده‌اید، مدیر ارشد شدن شما را تضمین نمی‌کند، بلکه باید مهارت‌ها و صلاحیت‌های خاصی را از خود بروز دهید که ثابت کند شما برای ورود به گام بعدی در حرفه خود آماده هستید. در حقیقت دانستن آنچه که در مسیر شغلی پیش روی شما قرار دارد، می‌تواند به شما کمک کند تا روی یادگیری مهارت‌های مناسب تمرکز کنید.
امروزه مسئولیت‌های شغلی، صلاحیت‌ها و توقع‌هایی که یک سازمان از نیروی کار خود دارد را تغییر داده است. شما نمی‌توانید مسیر شغلی خود را از پیش تعیین کنید و انتظار داشته باشید که این مسیر به شکل خودکار عملیاتی خواهد شد. ذهنی باز داشته باشید و در صورت لزوم با تغییرات سازگار شوید.
شرایط فعلی سازمان‌ها حکم میکند که کارکنان در نقشهای خود انعطاف‌پذیری داشته باشند. برای مثال، یک دستیار اجرایی ممکن است برای انجام کار خود به مهارت‌های یک مدیر پروژه نیاز داشته یا یک مدیر ارشد باید درکی اساسی از منابع انسانی داشته باشد.
نکته مهم این است که از روندهای صنعت خود مطلع باشید و با این تغییرات سازگار شوید؛ فعال بمانید، با دیگران در مورد زمینه کاری خود صحبت کنید تا در مورد چگونگی پیشرفت در مسیر شغلی خود اطلاعات بیشتری کسب کنید.
در اینجا به چند نمونه مسیر شغلی در حرفه‌های مختلف اشاره شده است:
- حسابداری: کارشناس حسابداری کارکنان > حسابدار ارشد > مدیر حسابداری > مدیر ارشد حسابداری > شریک شرکت
- خدمات مشتری: کارشناس پشتیبان مشتری > سرپرست تیم > مدیر > مدیر ارشد > مدیر بخش > مدیر ارشد عملیات
- منابع انسانی: کارشناس منابع انسانی > کارشناس ارشد منابع انسانی > مدیر منابع انسانی > معاون منابع انسانی > رئیس منابع انسانی
- بازاریابی: کارشناس بازاریابی > کارشناس ارشد بازاریابی > مدیر بازاریابی > معاون بازاریابی > مدیر ارشد بازاریابی
5 مهارت برای پیشرفت در مسیر شغلی
همچنان که در مسیر شغلی خود پیشرفت می‌کنید، مهارت‌های خاصی را یاد می‌گیرید که شما را برای پذیرش نقشهای بعدی آماده میکند. برخی از مهارت‌ها به تناسب هر صنعت نیاز است، برخی نیز در همه صنایع رایج هستند.
داشتن مهارت‌های زیر به شما کمک میکند تا در مسیر شغلی خود پیشرفت بیشتری داشته باشید:
1. تطبیق پذیری
همانطور که قبل‌تر نیز اشاره شد، پیمودن مسیر شغلی همیشه به صورت عمودی و رو به بالا نیست. گاهی اوقات یک چرخش شغلی افقی به اندازه یک پیشرفت عمودی تاثیرگذار است. آنچه که اهمیت دارد این است که سازگاری حود را حفظ کنید و با تغییراتی که در مسیر شغلی شما ایجاد می‌شود، خود را تطبیق دهید.
2. ارتباطات
ارتباطات، بدون توجه به صنعتی که در آن به مشغول به کار هستید، فاکتور و مهارتی حیاتی است. زمانی که شما در حرفه خود رشد می‌کنید، دیگر فقط با هم تیمی‌های خود ارتباط برقرار نمی‌کنید، بلکه شما ممکن است با مدیران ارشد، مشتریان خارجی، کارمندان بالقوه، شرکا و غیره نیز در ارتباط باشید. ارتباطات موثر ثابت میکند که شما نه تنها برای نقش بعدی در حرفه خود آماده هستید، بلکه می‌توانید به عنوان یک رهبر قوی ارتباط موثر برقرار کنید.
3. رهبری
ممکن است زمانی در حرفه شما موقعیتی پیش بیاید که در آن ملزم شوید رهبری یک تیم را به عهده بگیرید. داشتن مهارت‌های رهبری قوی به شما کمک میکند تا مسیر شغلی خود را پرورش دهید. به مدیران و مربیانی که تاکنون داشته‌اید، فکر کنید. این رهبران چه ویژگی‌هایی داشتند که دارای بیشترین تأثیر روی شما بوده‌اند؟ برای تیم‌هایی که رهبری می‌کنید می‌خواهید از چه سبک رهبری استفاده کنید؟
همزمان با پیمودن مسیر شغلی ، مهارت‌های جدیدی یاد می‌گیرید که شما را در پیدا کردن ادامه مسیر یاری می‌رسانند
4. حل مساله
همانطور که در بیشتر مسیرهای شغلی خواهید دید، رفته رفته کاری که انجام می‌دهید از کار مبتنی بر وظیفه به راهکارهای مبتنی بر استراتژی تبدیل می‌شود. مهارت‌های حل مسئله به شما در این زمینه کمک میکند.
به عنوان مثال، فرض کنید که سازمان با مشکل کمبود فروش مواجه می‌شود. یک کارمند منابع انسانی می‌تواند این مشکل را با استخدام دو همکار جدید و با پتانسیل برای واحد بازاریابی حل کند. همچنین مدیر منابع انسانی نیز استراتژی‌هایی را برای حل این مشکل پیشنهاد خواهد داد که کارمندان این واحد ملزم به اجرای آن‌ها هستند. ارائه استراتژی‌هایی که مشکلات را حل میکند، در راستای توسعه مسیر شغلی شما ضروری است.
5. مدیریت زمان
مدیریت زمان همیشه به این معنا نیست که در طول یک روز یا یک هفته چقدر کار می‌توانید انجام دهید. کارفرمایان نتایجی را که شما در مدت زمان معین تولید می‌کنید را نیز ارزیابی می‌کنند. نحوه اولویت‌بندی و تقسیم وظایف، نمونه‌ای از مهارت‌های مدیریت زمان شما خواهد بود.
راهکار نرم افزاری برای مدیریت مسیر شغلی
همانطور که در این مقاله به آن اشاره شد، مسیرهای شغلی متنوعی وجود دارد که سازمان‌ها با با توجه به جایگاه‌های شغلی خود می‌توانند برای کارکنان تعریف کنند. با توجه به پیچیدگی و تنوع ضوابط حاکم بر ارتقا و ترفیع کارکنان ، نرم افزار ارتقا و مسیر شغلی همکاران سیستم امکان استفاده از تمام اطلاعات مورد نیاز سازمان‌ها در این‌باره را داراست و با در اختیار قرار دادن این اطلاعات و فراهم کردن بستری مناسب و منعطف به‌منظور تعریف ساختارهای ارتقا و ترفیع ، بستر مناسبی را برای اجرای این ساختارها و فرآیندهای مربوط به آن فراهم میکند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.
منابع:
- betterup.com
- workforcehub.com