دستگاه‌ها و تجهیزات پایه و اساس کسب‌وکارهای تولیدی را تشکیل می‌دهند، اما کارکردن با آنها همیشه می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. یک فرایند نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (preventive maintenance) یا به اختصار PM می‌تواند به شما کمک کند تا از دارایی‌های خود به شکل موثرتری محافظت کنید. نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه ، به پیش‌بینی وضعیت بالقوه آینده تجهیزات برای تعیین زمان انجام عملیات نگهداری و تعمیرات روی آنها کمک می‌کند.
در این مقاله ابتدا به بیان تعریف PM پرداخته و سپس مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم. در ادامه به تفاوت‌های آن با نگهداری و تعمیرات اصلاحی (Corrective Maintenance) و نگهداری و تعمیرات پیشگویانه (Predicitive maintenance) اشاره کرده و با انواع روش‌های نت پیشگیرانه آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) چیست؟
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) عبارت است از نگهداری منظم و مستمر تجهیزات و دارایی‌ها، به منظور فعال نگه‌داشتن آنها و جلوگیری از وقوع هرگونه خرابی غیرمنتظره و پرهزینه. یک استراتژی نگهداری و تعمیرات موفق، مستلزم برنامه‌ریزی دقیق برای نگهداری از تجهیزات، پیش از بروز مشکل در آنها است. علاوه بر این، یک برنامه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه خوب شامل حفظ سوابق بازرسی‌های گذشته و سرویس دائم تجهیزات است.
به دلیل پیچیدگی اجرای برنامه‌های نت پیشگیرانه برای تجهیزات مختلف، بسیاری از شرکت‌ها از نرم افزارهای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه برای سازماندهی وظایف PM مورد نیاز خود استفاده می‌کنند.
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه چه زمانی مورد نیاز است؟
زمان دقیق نیاز به نت پیشگیرانه بسته به تجهیزات و عملیاتی که سازمان‌ها انجام می‌دهند، متفاوت است. هر صنعت از استانداردهایی برای کمک به تعیین برنامه‌های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه استفاده می‌کند، تا از وقوع خرابی یا شکست در دارایی‌ها جلوگیری شود؛ این دستورالعمل‌ها نوع بازرسی یا نگهداری موردنیاز را نیز پوشش می‌دهند.
در حالت ایده‌آل، با پیروی از دستورالعمل‌های تعیین‌شده توسط تولیدکنندگان یا استانداردها، یک برنامه زمان‌بندی‌شده PM باید از انجام نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه اطمینان حاصل کند؛ نه زمانی که تجهیزات دچار حادثه و مشکل شده و شرکت‌ها مجبور به استفاده از نگهداری و تعمیرات واکنشی شوند.
پیروی از این نوع برنامه PM، از طریق اقداماتی مانند نظارت بر وضعیت، مستلزم ثبت دقیق بازرسی‌ها و سرویس دستگاه‌ها و قطعات متناسب با طول عمر هریک از آنها است. این سوابق به تعیین زمان انجام نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه کمک می‌کند.
مزایای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه مزایای کلیدی و مختلفی را برای کسب‌وکارها به ارمغان می‌آورد که عبارتند از:
- بهبود ایمنی: نگهداری و حفاظت از دارایی‌ها از وقوع شکست‌های بالقوه و خطرناک جلوگیری کرده و آسیب‌ها را به حداقل می‌رساند،
- افزایش عمر ماشین‌ها و تجهیزات: با حصول اطمینان از عملکرد تجهیزات مطابق دستورالعمل‌ها، به بهبود طول عمر دارایی کمک خواهید کرد. خرابی قطعات، عمر تجهیزات شما را کاهش می‌دهد و شما را ملزم به تعمیر یا تعویض ماشین‌آلات و در نتیجه صرف هزینه زیاد برای آنها می‌کند،
- بهبود میزان بهره‌وری: آمارها نشان می‌دهد که نگهداری و تعمیرات ضعیف می‌تواند ظرفیت تولید یک شرکت را تا 20 درصد کاهش دهد. با رعایت الزامات تعمیر و نگهداری، می‌توانید از این میزان کاهش در بهره‌وری جلوگیری کرده و مدت زمان خرابی را کاهش دهید؛ به این ترتیب کارایی و بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند،
- کاهش هزینه‌ها: بررسی‌ها نشان می‌دهند که خرابی یک قطعه از تجهیزات تولیدی، بیش از ده برابر هزینه‌های نگهداری و تعمیرات برای سازمان‌ها هزینه ایجاد می‌کند. این هزینه در نتیجه خرابی‌ها و تعمیرات غیرمنتظره است. با درک الزامات تعمیر و نگهداری، می‌توانید برای تعمیرات یا تعویض قطعات لازم در زمان مناسب برنامه‌ریزی داشته باشید؛ خواه این امر در داخل سازمان انجام شود یا نیاز به متخصصان خارجی داشته باشد.
- کاهش مصرف انرژی: PM می‌تواند مزایای زیست‌محیطی نیز به همراه داشته باشد، زیرا تجهیزات الکترونیکی ایراددار نسبت به تجهیزات سالم و بدون نقص، انرژی بیشتری مصرف می‌کنند. البته این کاهش مصرف انرژی متقابلا کاهش در هزینه‌ها را هم درپی خواهد داشت.
نگهداری و تعمیرات ضعیف می‌تواند ظرفیت تولید یک شرکت را تا 20 درصد کاهش دهد
معایب نت پیشگیرانه
باوجود اینکه مزایای PM واضح و مشخص هستند، اما برنامه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه با چالش‌هایی نیز مواجه است که عبارتند از:
- محدودیت‌های بودجه‌ای: بخشی از کسب‌وکارهای کوچک‌تر بر این باور هستند که راهکارهای پیشرفته نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه دیجیتال، به دلیل قیمت بالای نرم‌افزارها و هزینه استخدام کارشناسان خارجی گران هستند. چنین مسائل بودجه‌ای باعث شده است که برخی PM را امری تجملی و غیرضروری بدانند. خوشبختانه این وضعیت در سال‌های اخیر با ورود گزینه‌های مقرون به صرفه‌تری به بازار، شروع به تغییر کرده است،
- نیاز به منابع بیشتر: انجام PM ممکن است به کارکنان، قطعات و زمان بیشتری نیاز داشته باشد. این موضوع باعث شده است تا برخی از شرکت‌ها برنامه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه خود را فقط روی دارایی‌های ضروری و حیاتی تجاری خود متمرکز کنند،
- زمان‌بر بودن: همانطور که در بالا ذکر شد، PM می‌تواند زمان‌بر باشد. بازرسی تجهیزات پیچیده نیز می‌تواند کار پرزحمت و طولانی باشد، که همین امر می‌تواند باعث شود برخی از کسب‌وکارها از بازرسی‌های معمول و کارهای تعمیر و نگهداری صرف‌نظر کنند،
- دشواری‌های سازمانی: سازماندهی نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه می‌تواند دشوار باشد، به خصوص اگر صدها یا هزاران دارایی برای نگهداری دارید. با این حال، این مشکلات با استفاده از یک برنامه نرم‌افزار تعمیر و نگهداری مناسب تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. یک نرم‌افزار اختصاصی PM نیاز به اسناد کاغذی و افرادی که مدام باید درگیر این موضوع باشند که چه کاری را در چه زمانی باید انجام دهند، کاهش می‌دهد.
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) در مقابل نگهداری و تعمیرات اصلاحی (CM)
نگهداری و تعمیرات اصلاحی (Corrective Maintenance) یا به اختصار CM که به عنوان نگهداری و تعمیرات واکنشی نیز شناخته می‌شود، شامل فرایند انجام تعمیرات پس از بروز مشکلات است. زمانی که یک دارایی خراب شده یا ضعیف عمل می‌کند، یک تیم نگهداری و تعمیرات، به انجام تعمیرات اصلاحی می‌پردازد. در این روش، دستگاه‌ها و تجهیزات برای انجام امور نگهداری و تعمیرات خاموش شده و فعالیتی ندارند.
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه(PM) در مقابل نگهداری و تعمیرات پیشگویانه(PdM)
نگهداری و تعمیرات پیشگویانه (Predicitive maintenance) یا به اختصار PdM از داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل آنها برای شناسایی ناهنجاری‌های عملیاتی و نقص‌های احتمالی تجهیزات استفاده کرده و امکان تعمیرات به موقع پیش از وقوع خرابی را فراهم می‌کند. هدف از PdM به حداقل رساندن میزان نگهداری و تعمیرات، جلوگیری از قطعی‌های برنامه‌ریزی نشده و کاهش هزینه‌های PM غیرضروری است.
انواع نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
انواع مختلفی از نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه وجود دارد که برای جلوگیری از بروز خرابی‌های برنامه‌ریزی نشده، باید از تعداد مناسبی از انواع نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه در تمام برنامه‌ریزی‌های تجهیزات استفاده کرد. در ادامه به تعدادی از انواع PM اشاره شده است.
نگهداری مبتنی بر زمان (TBM)
هنگامی که افراد در مورد نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه صحبت می‌کنند، معمولاً به نگهداری و تعمیرات مبتنی بر زمان (Time-Based Maintenance) اشاره می‌کنند. نگهداری و تعمیرات مبتنی بر زمان اساساً نوعی تعمیر و نگهداری است که با هدف جلوگیری از خرابی یا کاهش احتمال خرابی‌ها در یک بازه زمانی منظم و در حالی که تجهیزات هنوز کار می‌کنند، انجام می‌شود.
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه می‌تواند مبتنی بر زمان باشد؛ یعنی هر هفته، هر ماه یا هر سه ماه یکبار. اما PM می‌تواند بر اساس استفاده نیز باشد، به عنوان مثال انجام نگهداری و تعمیرات طی هر 150 سیکل، هر 10000 ساعت یا مانند خودرو هر 10000 کیلومتر.
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر ریسک (RBM)
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر ریسک (Risk-Based Maintenance) زمانی است که از یک روش ارزیابی ریسک استفاده می‌کنید تا تجهیزات حیاتی که ریسک بیشتری برای کسب‌وکار دارند را شناسایی کرده و فرایند نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه را تنها برای این دسته از تجهیزات استفاده کنید (به یاد داشته باشید که ریسک= احتمال وقوع* پیامد وقوع).
در نتیجه این امر، تجهیزاتی که ریسک بالاتری دارند و پیامدهای خرابی آنها بسیار زیاد است، بیشتر در معرض بازرسی‌های نگهداری و تعمیرات قرار می‌گیرند. تجهیزاتی که ریسک پایین‌تری دارند، به میزان کمتری مورد بازرسی و بررسی‌های نگهداری و تعمیرات قرار می‌گیرند. اگر فرایند نگهداری و تعمیرات مبتنی بر ریسک را به شکل موثری اجرا کنید، قادر خواهید بود تا ریسک کل خرابی را به اقتصادی‌ترین روش در کارخانه خود کاهش دهید.
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر ریسک اساساً همان نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه است، با این تفاوت که در آن فرکانس و دامنه فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات به طور مداوم و بر اساس یافته‌های آزمایش یا بازرسی و ارزیابی کامل ریسک، بهینه می‌شود.
اگر فرآیند نگهداری و تعمیرات مبتنی بر ریسک را به شکل موثری اجرا کنید، قادر خواهید بود تا ریسک کل خرابی را به اقتصادی‌ترین روش در کارخانه خود کاهش دهید
نگهداری و تعمیرات خطایاب (FFM)
نگهداری و تعمیرات خطایاب (Failure Finding Maintenance) با هدف شناسایی خرابی‌های پنهان که معمولاً با عملکردهای حفاظتی مرتبط هستند، انجام می‌شود. دریچه‌های ایمنی فشار را در نظر بگیرید. این نوع از تجهیزات تا زمانی که تجهیزات دیگری از کار نیفتند، نیازی به ارائه عملکرد از خود نخواهند داشت. به عبارتی دیگر، در شرایط عملیاتی عادی نمی‌دانید که آیا این تجهیزات کار می‌کنند یا خیر. در واقع ممکن است که این تجهیزات دارای حالت‌های خرابی پنهان باشند. به همین دلیل پیش از آن که روی عملکرد آنها حسابی باز کرده باشید، باید آنها را شناسایی کنید.
درک این نکته مهم است که وظایف نگهداری و تعمیرات خطایاب از خرابی جلوگیری نمی‌کند، بلکه آن را صرفا تشخیص می‌دهد. پس از شناسایی نقاط خطا، باید فرایند تعمیرات را آغاز کنید. FFM متناسب با قوانین و در فواصل زمانی ثابتی انجام می‌شود.
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM)
اکثر حالت‌های شکست تجهیزات مربوط به سن آنها نیست. با این حال، عمده حالت‌های خرابی به نوعی هشدار می‌دهند که در حال وقوع یا در شرف وقوع هستند. اگر شواهدی یافت شود که دستگاه یا تجهیزاتی در مراحل اولیه شکست و خرابی به سر می‌برند، ممکن است بتوان برای جلوگیری از شکست کامل آن یا اجتناب از عواقب شکست اقداماتی را صورت داد.
بنابراین، نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (Condition based monitoring) در قالب یک استراتژی، به دنبال شواهد فیزیکی است که نشان دهد یک شکست در حال رخ دادن یا در شرف وقوع است.
مثال‌هایی از نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
الزامات نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه بسته به نوع تجهیزات متفاوت هستند. مثال‌هایی از وظایف مربوط به نگهداری و تعمیرات می‌تواند شامل تمیز کردن، روغن‌کاری، تعویض یا تعمیر قطعات یا حتی تعمیرات جزئی یا کامل آنها باشد. نمونه‌های بارزتر PM شامل اطمینان از کارآمدی تجهیزات خط تولید یا بازرسی، تمیزکردن و به‌روزرسانی تجهیزات گرمایش یا تهویه مطبوع است.
با این حال، در یک کسب‌وکار، نقاط دیگری نیز وجود دارند که نیاز به نگهداری و تعمیرات منظم دارند. برای مثال منابع آب باید بهداشتی بوده، سیستم‌های الکتریکی باید ایمن و مطابق با قوانین باشند و درها، روشنایی و کفپوش‌ها نیز باید مدام بررسی شوند تا اطمینان حاصل شود که همه آنها به درستی کار می‌کنند و خطرناک نیستند.
راهکار نرم افزاری نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
همانطور که در بالا نیز اشاره شد، یک نرم افزار PM می‌تواند تا حد زیادی هماهنگی وظایف نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه شما را ساده کند. این نرم‌افزار می‌تواند نیازها و داده‌های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه شما را ردیابی و ذخیره کند. این امر می‌تواند مدیریت سفارشات، خریدها، سوابق بازرسی و موجودی‌ها را نیز آسان‌تر کند.
نرم افزار نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه می‌تواند وظایف را اولویت‌بندی کند و اطلاعات مورد نیاز برای تکمیل کار را ارائه دهد. همچنین یک برنامه PM می‌تواند برنامه‌ریزی کند که وظایف چه زمانی باید بر اساس نیازهای عملیاتی شما انجام شوند که نتیجه این امر اختلال در برنامه‌های کاری شما خواهد بود.
نرم افزار کنترل کیفیت راهکاران ، امکان اجرای سرویس و چک لیست‌ها را بر اساس زمان و تقویم تجهیز یا کارکرد دستگاه‌ها و در یک سطح بالاتر، بر اساس آنالیز وضعیت دستگاه‌ها مانند آنالیز روغن، ارتعاشات و … فراهم می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.
منابع
- twi-global.com
- fiixsoftware.com
- reliabilityacademy.com